Ganesha là gì? Truyền thuyết về Ganesha

Mời bạn đọc cùng tìm hiểu Ganesha là gì trong bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé.

Ganesha là gì?

Ganesha là một vị thần đáng kính trong Ấn Độ giáo, nhân dạng của thần kỳ dị, với đầu voi mình người. Thần Ganesha là tượng trưng của tài trí, hạnh phúc và thành công. Ngài là con của thần Shiva và nữ thần Parvati.

Truyền thuyết về Ganesha

Theo truyền thuyết Ganesha là con trai của thần Shiva và nữ thần Parvati. Nữ thần Parvati luôn bị thần Shiva nhìn với con mắt thèm muốn nên nữ thần đã tìm cách tự bảo vệ mình. Do đó bà đã tạo ra thần Ganesha khi Shiva đang trên đường đi săn. Khi Shiva đi săn trở về không nhận ra cơ thể nữ thần Parvati vì chúng được Ganesha che mất. Shiva rất tức tối và đã chặt đứt đầu Ganesha. Paravati cầu xin Shiva để Ganesha được sống và cho Ganesha một cái đầu mới. Để Parvati không đau khổ, Shiva đã ra lệnh chặt đầu con vật đầu tiên thần nhìn thấy gắn làm đầu cho Ganesha. Và con vật ấy là một con voi.

Bạn đang xem: Ganesha là gì? Truyền thuyết về Ganesha

Parvati người đã tạo nên hình hài của thần voi Ganesha (con trai của Shiva và Parvati) từ những phần nhơ nhuốc của cơ thể bà; sau này thần Ganesha đã được ban cho sự sống nhờ nước thánh của thần Ganga. Do đó, Ganesha được xem như có hai bà mẹ—Pārvati và Gangā, và cũng vì thế nên được gọi là Dvaimātura và Gāngeya (con trai của Ganga).

Sự Chào Đời Của Thần Ganesha

Một lần nọ, nữ thần Parvati trong khi tắm đã dùng đất có được do kì cọ trên cơ thể của mình tạo nên một cậu bé. Sau đó bà giao cho cậu bé này nhiệm vụ canh giữ phòng tắm của bà.

Khi thần Shiva, chồng của nữ thần Parvati lúc đi ra ngoài trở về, đã vô cùng ngạc nhiên khi nhìn thấy một kẻ lạ hoắc không biết ở đâu tới đã ngang nhiên chận cửa không cho mình vào. Đùng đùng nổi giận, thần Shiva đã chặt đứt đầu cậu bé.

Khi hay biết sự việc, nữ thần Parvati vô cùng buồn đau. Để an ủi vợ, thần Shiva bèn phái đội quân của ngài đi lấy đầu của bất cứ con vật nào mà họ gặp nếu con vật đó đang ngủ mà mặt quay về hướng bắc.

Đội quân của thần đi tìm, thấy một con voi con đang ngủ thì chặt đầu mang về. Thần Shiva sau đó gắn đầu voi vào thân hình cậu bé, hồi sinh lại mạng sống và giao cho cậu nhiệm vụ lãnh đạo đội quân của mình.

Cậu bé này do đó có tên là Ganesha (ganesah có nghĩa là người cai quản hay chúa tể của một nhóm). Và thần Shiva cũng ban cho cậu bé thêm một đặc ân, rằng dân chúng sẽ thờ phụng và đọc tên của cậu bé này trước khi thực hiện một công việc nguy khó. Đó là những gì được mô tả trong Shiva Purana.

Trong Brahma Vaivarta Purana thì câu chuyện được kể rằng: thần Shiva khuyên vợ mình là nữ thần Parvati nên chay tịnh một năm để cầu thần Vishnu ban cho họ một đứa con. Nữ thần Parvati làm theo lời chồng và ước nguyện của họ đã trở thành hiện thực.

Khi cậu bé chào đời, các thần linh ở khắp nơi đã tụ hội về để chúc mừng và ngắm nhìn cậu bé. Thần Shani, con trai của thần Surya (thần Mặt trời) cũng có mặt nhưng không chịu ngắm nhìn đứa bé này.

Thần Parvati thấy lạ thì hỏi nguyên cớ; thần Shani bèn nói rằng nếu ngài nhìn vào cậu bé thì đầu cậu bé sẽ lập tức rơi lìa khỏi cổ. Nghe vậy nhưng nữ thần Parvati vẫn không tin, nài nỉ thần Shani hãy nên ngắm nhìn (cháu nó) một lần, và kết quả là đầu cậu bé đã rơi lìa khỏi cổ.

Trước tình cảnh thảm thương ấy, các vị thần đều cùng nhau than khóc, riêng thần Vishu đã vội vàng đi đến sông Pushpabhadra, mang đầu một con voi con về và gắn lên người cậu bé, làm sống lại cậu. Về sau (nghe nói) Ganesha rất thông minh trí tuệ, trở thành một vị thần quan trọng và được tin là bậc sáng tác nên bộ Mahabharata.

Hình dạng của Ganesha

Bụng bự của Ganesh biểu tượng cho sự thịnh vượng, nhưng cũng là sức hàm chứa vô lượng. Đầu voi to lớn, như đã nói, tượng trưng cho trí tuệ thông thái, tai to nghe nhiều hiểu rộng.

Cái vòi tượng trưng cho những khả năng dặc biệt không ai có được. Chiếc vòi có thể khai thông mọi bế tắc, quật ngã cây cối, gúp vượt qua rừng rậm, nhưng cũng lại rất tế nhị, thậm chí nhặt nổi một cây kim !

Sự kiện Ganesh cưỡi chuột cũng đáng được quan tâm. Con chuột tí hon lại được gán cho Thần Voi Ganesh! Toàn thể thế giới loài vật được coi như hiện diện trong khoảng cách giữa chuột và voi, tức là trong Ganesh (con vật được cưỡi bởi các vị Thần cũng là biểu hiện của vị Thần ấy).

Ganesh tượng trưng cho sự thăng hoa từ chuột tới voi, từ nhơ bẩn ô uế đến Hiện Hữu linh thiêng cao quý, từ tâm lý trẻ con nhỏ mọn đến Trí Tuệ cao siêu không giới hạn.

Khi nhìn cái đầu voi của Ganesh, có khi nào chúng ta tự hỏi : cái đầu ấy chứa đựng gì, nghĩ gì, ước vọng gì, nhìn cuộc sống, nhìn sự vật, như thế nào ? Làm sao ta biết được những gì xảy ra trong một cái đầu voi ?

Truyền thống Ấn Độ cho rằng voi nhìn mọi thứ to gấp hai lần “sự thật”. Biểu tượng “đầu voi” buộc chúng ta phải chấp nhận rằng mỗi tâm hồn có một thế giới riêng của mình. Ngược lại, thế giới chẳng qua chỉ là một tập hợp hình ảnh nội tâm được liên kết bởi một “tiếng nói bên trong” riêng biệt cho mỗi tâm hồn. Sau này Nhà Phật cho rằng “ngoài tâm không vật, ngoài vật không tâm” …

Tôn thờ và lễ hội Ganesha

Lễ hội Ganesh Chaturthi là một trong những lễ hội rất quan trọng của người Hindu (theo Ấn Độ giáo) ở Mumbai – người Ấn Độ kỷ niệm ngày sinh của thần Ganesha đầu voi. Hầu hết các giáo phái của đạo Hindu đều tôn thờ Ganesha. Ở phía nam Ấn Độ, Ganesha là thần chính. Nhiều ngày trước lễ hội tượng thần được dựng lên, vào ngày chính hội tượng thần và người dự hội được hóa trang sặc sỡ với màu chủ đạo là màu đỏ.Người tham gia lễ hội vui chơi, ca hát và nhảy múa. Ở Mumbai ngày hội này cũng là ngày nghỉ và họ chúc tụng nhau gặp nhiều may mắn, hạnh phúc.

Hé lộ bí mật tượng thần Ganesha ở Việt Nam

Người Ấn Độ đã đến Việt Nam sinh sống từ cuối thế kỷ 19. Nhờ tài kinh doanh, họ trở nên giàu có và xây dựng nhiều cơ sở tôn giáo ngay tại trung tâm Sài Gòn thời bấy giờ. Hiện nhiều công trình vẫn còn nguyên vẹn, làm phong phú thêm nét đẹp văn hóa vùng đất Nam Bộ.

Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đang lưu giữ một tượng thần Ganesha bằng kim loại. Sau thời gian dài giải mã, các nhà nghiên cứu đã tìm ra câu trả lời thoả đáng.

Theo các chuyên gia thuộc Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh: Ganesha là vị phúc thần rất được tín đồ Hindu sùng bái. Nguồn gốc của thần được đề cập nhiều trong những bộ kinh Hindu, trong số đó thì điển tích được nhiều người biết đến nhất là trong bộ kinh Purana Shiva.

Vị thần hạnh phúc

Bộ kinh Purana Shiva miêu tả rằng, Ganesha là con trai của nữ thần Parvati và Shiva, nhưng chỉ do mình nữ thần Parvati tạo ra. Trong một lần nữ thần Parvati tắm, để đảm bảo cho sự riêng tư của mình thì nữ thần đã lấy những chất bẩn từ cơ thể để tạo ra một cậu bé khôi ngô và bảo cậu bé canh cho mình tắm.

Thần Shiva trở về nhà và đi vào thăm vợ, bất ngờ bị một cậu bé ngăn cản. Thần Shiva không biết đó là con trai của mình nên đã tức giận và chém đầu cậu. Khi Parvati tắm xong, thấy con trai mình bị mất đầu đã rất đau khổ và giận chồng.

Thần Shiva sai đoàn tùy tùng của mình (gana) đi bắt về một sinh vật đang ngủ mà mặt quay về hướng Bắc. Đoàn tùy tùng đã đem về một con voi. Thần Shiva lấy đầu con voi ấy để bù vào cho con trai và thổi sự sống vào. Kết quả là thần Ganesha có dạng mình người đầu voi và Shiva đã giao cho con trai nhiệm vụ lãnh đạo (pati) đoàn tùy tùng kia (vì thế mà Ganesha còn được gọi là Ganapati).

Ganesha (Ganapati) tượng trưng “cho sự hợp nhất giữa tiểu vũ trụ và đại vũ trụ”, là vị thần hạnh phúc, bảo vệ và loại bỏ những trở ngại, đáp ứng những điều may mắn, cát tường cho mọi lời cầu nguyện.

Bức tượng thần Ganesha mà Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đang lưu giữ là hiện vật bằng kim loại, mang số kiểm kê BTLS.8947. Tượng do Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh chuyển giao vào năm 1988. Và từ đó đến nay, nhiều nhà nghiên cứu đã cố giải đáp các thông điệp cũng như ý nghĩa tôn giáo ẩn chứa trong đó.

Theo đo đạc của các nhà nghiên cứu, bức tượng cao 18 cm, ngang 13 cm, thể hiện thần Ganesha trong tư thế đứng trên bệ hình chữ nhật, hai chân rộng bằng vai. Đầu đội mũ miện, gồm hai bộ phận: Phần chỏm mũ hình chóp nhọn, phía dưới là một vành miện rộng chạm hình răng cưa, phía trên hình cánh hoa sen. Tai xòe rộng ngang vai, trán dồ, mắt mở to, vòi tả thực mềm mại, vểnh cao về bên phải, được thể hiện có một ngà trái.

Tượng có 6 cánh tay: 3 cánh tay bên phải đối xứng với 3 cánh tay bên trái. Trên mỗi tay cầm một biểu tượng khác nhau. Bên phải từ trên xuống, tay đầu tiên có thể là một chiếc ngà? (Bhagnadanta) của thần.

Vốn là vị thần học vấn, Ganesha được xem là đã bẻ đi chiếc ngà của mình để viết thiên sử thi Mahabharata. Tay giữa thần cầm ốc tù và (Shankha) tượng trưng cho tiếng “Om” rung động cơ bản để từ đó mà có sáng tạo.

Ganesha sử dụng nó để gọi những người theo thần đến và cầu nguyện. Ốc tù và thường được thổi để công bố sự khởi đầu của một nghi lễ, một kỷ niệm và vào lúc bình minh của ngày. Tay dưới cùng cầm biểu tượng dây thừng (Pasa) dùng để dẫn dắt và ràng buộc các linh hồn kiềm chế niềm đam mê và dục vọng, ngăn ngừa ma quỷ làm hại.

Bên trái từ trên xuống, tay đầu tiên chưa xác định được biểu tượng rõ ràng, có thể là Chamara. Tay giữa thần cầm biểu tượng dùi quản tượng (Ankusa) được thần Indra (Thần sấm sét) cho để thúc voi. Tay dưới cùng cầm cái bát (Laddus) đựng thức ăn ngọt.

Tượng hiếm bằng kim loại

Các chuyên gia khảo cổ khẳng định, thần Ganesha gần như luôn được mô tả là đang cầm thức ăn ngọt. Tính thèm ăn đồ ăn ngọt của thần đã trở nên nổi tiếng và trên điện thờ luôn có các món này.

Trên mỗi cổ tay và bắp tay, cổ chân có đeo đồ trang sức. Ngực nở, bụng to phệ, mình đeo rắn Naduki vắt chéo từ vai trái xuống hông phải, đầu rắn quay về phía trước – một dấu hiệu thường thấy ở các tượng thần Shiva. Thần mặc Sampot dài quá gối có thân buông xuống phía trước, thắt lưng được buộc lại bằng một loại khoá chạm khắc thành hình dải nơ cầu kì trước bụng.

Ở Đông Nam Á, tại các vương quốc chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ như Champa, Phù Nam, Campuchia, Thái Lan tượng thần Ganesha được thờ rất phổ biến, chủ yếu được làm bằng chất liệu đá, rất hiếm gặp tượng được làm bằng kim loại.

Qua nghiên cứu về phong cách thể hiện ở mũ miện cũng như trang phục và so sánh với một số tượng Ganesha bằng chất liệu kim loại tại Bảo tàng quốc gia Campuchia, các nhà khảo cổ Việt Nam nhận định tượng thần Ganesha thuộc văn hóa Khmer, có niên đại khoảng thế kỷ 17 – 18.

So sánh với tượng Ganesha Champa, Óc Eo đang lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh, các nhà nghiên cứu thấy có sự khác biệt trong phong cách thể hiện. Ở Ganesha của Champa có thân hình cân đối, vạm vỡ, trán bằng, tai nhỏ, đầu đội mũ Kirita-Mukuta nhưng nét chạm khắc đơn giản hơn.

Đặc biệt, bức tượng không đi sâu vào thể hiện chi tiết, đường nét, mà thiên về mỹ thuật trang trí, trang sức: Mũ, đồ trang sức thần đeo được chạm nổi cầu kì, thể hiện rõ nét, y phục thể hiện theo kiểu Sampot, từ vị trí của khóa dây nịt có hai dải nơ.

Đối với tượng Ganesha của Óc Eo thì cơ thể khá hiện thực với cái bụng to tròn, phình lớn, lỗ rốn sâu, trán dô. Đường nét của các chi tiết đầu, vòi, tay, đôi tai xòe rộng, đôi vai ngang được tả thực mềm mại. Mặc sampot ngắn trên gối, được cuốn lại và giắt dưới rốn phía trước, tạo thành một tua rua hình đuôi cá.

***

Trên đây là nội dung bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Ganesha là gì?. Mọi thông tin trong bài viết Ganesha là gì? Truyền thuyết về Ganesha đều được xác thực rõ ràng trước khi đăng tải. Tuy nhiên đôi lúc vẫn không tránh khỏi những sai xót đáng tiếc. Hãy để lại bình luận xuống phía dưới bài viết để đội ngũ biên tập được nắm bắt ý kiến từ bạn đọc.

Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Tổng hợp