Chuẩn bị 1
Câu 1 (trang 109, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đọc trước văn bản Hịch tướng sĩ. Xem lại phần Kiến thức ngữ văn, tìm hiểu bối cảnh lịch sử khi bài hịch ra đời và ghi chép lại những thông tin về Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn giúp cho việc đọc hiểu văn bản này.
Hướng dẫn giải:
Xem lại phần Kiến thức ngữ văn, tìm hiểu bối cảnh lịch sử khi bài hịch ra đời và ghi chép lại những thông tin về Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn
Lời giải:
– Trần Quốc Tuấn (1231-1300) còn được gọi là Hưng Đạo Đại Vương
– Cuộc đời:
+ Là danh tướng kiệt xuất của dân tộc
+ Năm 1285 và năm 1288. Ông chỉ huy quân đội đánh tan hai cuộc xâm lược của quân Nguyên-Mông
+ Ông lập nhiều chiến công lớn: 3 lần đánh tan quân Nguyên Mông
+ Tác phẩm nổi bật: Binh thư yếu lược, Đại Việt sử kí toàn thư
Hoàn cảnh sáng tác: Được viết vào khoảng thời gian trước cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông lần thứ hai (1285): Khi giặc Nguyên Mông sang xâm lược nước ta lần thứ hai, lúc này quân giặc rất mạnh muốn đánh bại chúng phải có sự đồng tình, ủng hộ của toàn quân, toàn dân, vì vậy Trần Quốc Tuấn đã viết bài hịch này để kêu gọi tướng sĩ hết lòng đánh giặc
Chuẩn bị 2
Câu 2 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định được luận cứ, luận điểm; phân biệt được lí lẽ và bằng chứng khách quan với ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết.
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
– Luận điểm:
+ Nêu tên những trung thần nghĩa sĩ được sử sách lưu danh
+ Tình hình đất nước hiện tại và nỗi lòng của người chủ tướng
+ Phê phán những biểu hiện sai trái trong hàng ngũ quân sĩ
– Luận cứ:
+ Các gương trung thần nghĩa sĩ hi sinh vì chủ: Kỉ Tín, Do Vũ, Dự Nhượng, Kính Đức, Mông Kha, Cốt Đãi Ngột Lang…
+ Làm nổi bật tinh thần quên mình vì chủ, vì vua, vì nước.
+ Tội ác và sự ngang ngược của giặc: Đi lại nghênh ngang, sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể phụ, đòi ngọc lụa, thu bạc vàng… “Bạo ngược, tham lam, vô đạo.”
+ Nỗi lòng chủ tướng: Được thể hiện rõ nét qua phần điệp với những câu văn biền ngắn gọn đối xứng cân chỉnh: “Ta thường tới bữa quên ăn…ta cũng cam lòng”
Chuẩn bị 3
Câu 3 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm hiểu biện pháp nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng; chú ý yếu tố biểu cảm được bộc lộ chủ yếu qua ngôn từ, giọng điệu lập luận, cách thể hiện quan điểm, tình cảm, thái độ của tác giả nhằm thuyết phục người đọc.
Hướng dẫn giải:
Tìm hiểu biện pháp nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng
Lời giải:
– Lập luận chặt chẽ, lí lẽ rõ ràng, giàu hình ảnh, có sức thuyết phục cao
– Kết hợp hài hòa giữa lí trí và tình cảm
– Lời văn giàu hình ảnh nhạc điệu
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nội dung chính của phần (2) là gì?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ đoạn văn
Lời giải:
Nội dung chính của phần 2: tố cáo sự hống hách và tội ác của kẻ thù, đồng thời nói lên lòng căm thù giặc.
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những thái độ, hành động nào bị tác giả phê phán?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ đoạn văn
Lời giải:
– Phê phán hành động hưởng lạc, thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước.
– Ham thú vui tầm thường: chọi gà, cờ bạc, săn bắn, rượu ngon…
Đọc hiểu 3
Câu 3 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Việc nêu lên hậu quả nhằm mục đích gì?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
Việc nêu lên hậu quả nhằm mục đích muốn các tướng sĩ quyết tâm tiêu diệt giặc, nêu cao ý chí quyết chiến quyết thắng.
Đọc hiểu 4
Câu 4 (trang 113, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những vấn đề nào được nêu lên ở đoạn cuối phần (3)?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ đoạn văn
Lời giải:
Ở đoạn cuối phần 3, tác giả tập trung vào vấn đề nêu cao tinh thần cảnh giác, chăm lo rèn luyện để chiến thắng kẻ thù xâm lược. Đồng thời khích lệ binh sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược do chính Trần Quốc Tuấn biên soạn, nhưng mục đích cao nhất chính là kêu gọi tinh thần yêu nước quyết chiến quyết thắng với ngoại xâm.
Đọc hiểu 5
Câu 5 (trang 113, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Câu hỏi “Vì sao vậy?” nhằm giải thích cho điều gì?
Hướng dẫn giải:
Trả lời theo ý hiểu
Lời giải:
Câu hỏi “Vì sao vậy?” nhằm mở đầu cho việc Trần Quốc Tuấn giải thích lí do việc phải làm ở đoạn văn đầu tiên của phần 4, cụ thể hơn là cho câu: “Nếu các ngươi….nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù.”
CH cuối bài 1
Câu 1 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định mục đích và đối tượng thuyết phục của bài Hịch tướng sĩ.
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
Mục đích: phê phán tinh thần mất cảnh giác của tướng sĩ đồng thời khích lệ tinh thần chiến đấu của họ.
Đối tượng thuyết phục của bài Hịch tướng sĩ là các tướng sĩ.
CH cuối bài 2
Câu 2 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Trình bày bố cục của bài hịch, cho biết luận điểm của từng phần và mối quan hệ của mỗi phần với mục đích của bài hịch.
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
– Bài hịch bố cục thành 4 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến “còn lưu tiếng tốt”): Nêu những gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách để khích lệ ý chí lập công danh, xả thân vì nước.
+ Phần 2 (từ “Huống chi” đến “cũng vui lòng”): Tố cáo sự hống hách và tội ác của kẻ thù, đồng thời nói lên lòng căm thù giặc.
+ Phần 3 (từ “Các ngươi” đến “không muốn vui vẻ phỏng có được không?”): Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai trong lối sống, trong hành động của các tướng sĩ.
+ Phần 4 (đoạn còn lại): Nêu nhiệm vụ cụ thể, cấp bách, khích lộ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
– Giữa các luận điểm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau nhằm một mục đích chung là khích lệ tướng sĩ hăng say tập luyện, chống giặc ngoại xâm.
CH cuối bài 3
Câu 3 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tác giả bài hịch đưa ra những tấm gương trung thần nghĩa sĩ trong sử sách và đương thời nhằm mục đích gì? Các tấm gương đó có điểm chung nào?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
– Tác giả muốn những binh lính, tướng sĩ thấy được những tấm gương trung thần nghĩa sĩ để noi theo những tấm gương đó. Khơi gợi tinh thần yêu nước, khích lệ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
– Các tấm gương đó đều có điểm chung là những vị anh hùng, hào kiệt, yêu nước và rất trung thành với chủ tướng.
CH cuối bài 4
Câu 4 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy chỉ ra những lí lẽ, bằng chứng về thái độ của sứ giặc mà tác giả đã nêu lên trong bài hịch. Đoạn văn tố cáo kẻ thù đó sẽ tác động đến tình cảm của tướng sĩ như thế nào?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
– Tác giả lột tả sự ngang ngược và tội ác của giặc:
“Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu vàng bạc, để vét của kho có hạn. Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi để tai vạ về sau!”
– Đoạn văn tố cáo tội ác giặc đã khơi gợi được: lòng căm thù giặc, khích lệ tinh thần yêu nước bất khuất, ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của tướng sĩ.
CH cuối bài 5
Câu 5 (trang 114, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những câu văn nào trong bài hịch thể hiện tấm lòng của người chủ tướng? Theo em, những câu văn ấy có tác động như thế nào đối với người đọc, người nghe? Qua đó, em có nhận xét gì về con người Trần Quốc Tuấn?
Hướng dẫn giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải:
– Những câu văn trong bài hịch thể hiện tấm lòng của người chủ tướng:
“Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.”
– Theo em, những câu văn ấy có tác động rất lớn tới người nghe, nó khiến người nghe cảm nhận được sự hào khí của một bậc tướng tài, kích thích ý chí chiến đấu của binh sĩ.
– Qua những câu văn trên có thế thấy, Trần Quốc Tuấn là một vị anh hùng yêu nước giàu nghĩa khí. Ông căm thù giặc đến tận xương tủy, phẫn uất đến nghẹn lòng khi chứng kiến cảnh tượng giặc ngoại xâm giày xéo lên mảnh đất cha ông, nhân dân ta chịu nhiều khổ nhục.
CH cuối bài 6
Câu 6 (trang 115, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo em, nội dung bài hịch có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống hôm nay?
Hướng dẫn giải:
Đọc văn bản và nêu ý nghĩa
Lời giải:
Đây là lời răn dạy không chỉ cho các tướng sĩ lúc bấy giờ mà còn có ý nghĩa tới tận thời đại nay. Dù ở trong chiến tranh hay cả trong thời bình cũng phải luôn cố gắng, chăm chỉ rèn luyện bản thân, không sa đọa vào những thói hư việc xấu mà quên đi việc bảo vệ nước nhà. Tác phẩm cũng thể hiện tình yêu tha thiết đối với đất nước. Trần Quốc Tuấn đã khuyên dạy người sau phải lấy đó làm gương mà noi theo học tập
CH cuối bài 7
Câu 7 (trang 115, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Từ bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, em học được gì về cách viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác?
Hướng dẫn giải:
Từ bài hịch rút ra kinh nghiệm viết văn cho bản thân
Lời giải:
Từ văn bản, em thấy rằng lập luận, lí lẽ và dẫn chứng là các yếu tố vô cùng quan trọng trong việc viết bài văn nghị luận nhằm thuyết phục người khác. Lập luận, lí lẽ cần mạch lạc rõ ràng, dẫn chứng phải tiêu biểu thì văn bản mới có sức thuyết phục.
Bài đọc
>> Xem chi tiết: Văn bản Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn)
Đăng bởi: THCS Bình Chánh
Chuyên mục: Soạn Văn 8 Cánh diều
