Mời bạn đọc cùng tìm hiểu Tào Tháo là ai trong bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé.
Mục lục
Tào Tháo là ai?
Tào Tháo (155-220) là một nhà độc tài quân sự ở Trung Quốc cổ đại vào cuối triều đại nhà Hán. Không chỉ là một lãnh chúa đơn thuần, Tào Tháo đã hỗ trợ một hoàng đế bù nhìn và cai quản một vùng rộng lớn phía bắc Trung Quốc. Những nỗ lực của ông để thống nhất Trung Quốc cuối cùng đã thất bại, nhưng ông đã tìm ra nhà nước Ngụy rộng lớn và đưa ra nhiều thay đổi hành chính bao gồm một hệ thống xếp hạng xã hội mới và cải cách ruộng đất.
Mục tiêu tàn nhẫn của Tào Tháo là giành lại vinh quang đã mất của đế chế Hán, sự thao túng của triều đình và kết hợp với những mưu đồ chính trị bất chính đã dẫn đến một danh tiếng không rõ ràng, vốn đã tối tăm khi ông được miêu tả là nhân vật phản diện trong sử thi nổi tiếng của thế kỷ 14 sau Công nguyên.
Cuối thời Đông Hán và giai đoạn Tam quốc, là quãng thời gian đầy biến động trong lịch sử Trung Quốc. Nhiều nhân vật lịch sử nổi tiếng thời kỳ này được phác họa với ảnh hưởng nặng nề của quan niệm văn hóa dân gian Trung Quốc.
Trong số đó có Lưu Bị, Gia Cát Lượng, Quan Vũ của nhà Thục Hán, Chu Du của nhà Đông Ngô và Tào Tháo, người đặt nền móng cho sự hình thành nhà Ngụy.
Tào Tháo được phác họa giống như một nhà lãnh đạo tàn nhẫn, chiến binh đáng sợ trong suốt một thời gian dài trong lịch sử.
Ngày nay, các học giả Trung Quốc có cái nhìn công bằng hơn, cuối cùng Tào Tháo được ghi nhận là nhà chính trị vĩ đại có tầm nhìn xa và năng lực quản lý tốt, bên cạnh tài năng về văn học và quân sự. Ông cũng được ghi nhận là người có lòng khoan dung, độ lượng.
Bối cảnh lịch sử của Tào Tháo
Tào Tháo sinh năm Đông Hán Vĩnh Thọ nguyên niên (155), mất vào năm Kiến An thứ 25 (năm 220). Sinh ra trong thời bình và lớn lên trong thời loạn, Tào Tháo đã chứng kiến toàn bộ quá trình hủ bại của triều đình nhà Hán.
Bất chấp nguy cơ bị giáng chức, Tào Tháo từng dâng sớ tâu bày điều hay lẽ phải, bảo vệ người ngay chính, ngăn cản kẻ xấu. Đáng tiếc rằng, mọi nỗ lực can gián đều thất bại. Hoạn quan tiếp tục lộng hành, làn sóng cải cách bị ngăn chặn.
Sau khi Hán Linh đế chết, Đại tướng quân Hà Tiến bị hoạn quan giết, Đổng Trác thừa cơ hoành hành, xóa bỏ sự tôn nghiêm của Hán triều. Năm 189 Tào Tháo về đến Trần Lưu, phát tán gia tài, tập hợp nghĩa binh, chuẩn bị tru diệt Trác.
Không lâu sau đó, Tào Tháo gia nhập liên quân của Viên Thiệu và 18 chư hầu, thảo phạt nghịch tặc Đổng Trác.
“Tru diệt nghịch tặc, phục hưng xã tắc” ngỡ tưởng là chuyện cao cả, phàm ai là phe chính nghĩa cũng đều muốn làm, nhưng thực tế không phải như điều Tào Tháo kỳ vọng.
Thua trận, Tào Tháo quay về đại bản doanh chỉ thấy liên quân “ngày ngày uống rượu, chẳng mưu tính tiến thủ”. Triều đình Đông Hán làm Tào Tháo thất vọng. Nhưng những con người “phục hưng” Hán triều mới thật sự khiến Tào Tháo tâm tàn ý lạnh.
Có lần, Tào Tháo đã thẳng thắn phê bình: “Các ông ôm mối ngờ vực không chịu tiến, làm mất lòng trông ngóng của thiên hạ, vì các ông mà ta cảm thấy xấu hổ”.
Đám quân ô hợp về sau còn quay sang tàn sát lẫn nhau nhằm chiếm địa bàn, khiến Tào Tháo thất vọng mà hiểu ra rằng, không thể trông đợi bất cứ ai mà mình phải tự gây dựng quyền lực, nếu không mọi mong muốn cải cách mãi chỉ là kế hoạch.
Kể từ đó, con đường Tào Tháo tách ra khỏi liên quân Viên Thiệu. Ông bắt đầu chiêu binh mãi mã, chiếm đất, chiếm thành, rồi sau đó nhờ may mắn mà có thể lập công trạng, trở thành Thừa Tướng nhà Đông Hán. Khi đã thâu tóm quyền lực, Tào Tháo đã có thể mỉm cười vì ước muốn thống nhất thiên hạ bấy lâu nay đã có hy vọng trở thành hiện thực.
Từ những chiến thắng về mặt quân sự, Tào Tháo cũng từng bước đi xa hơn trên con đường thâu tóm quyền lực. Năm 213, ông ép Hiến Đế phong mình làm Ngụy Công, ban cho Cửu tích. Năm 216, đánh Trương Lỗ xong, Tháo được “từ tước Công thành Ngụy vương”, hưởng các đặc quyền như “triều bái không phải xưng danh”, “vào triều không phải rảo bước”, được “đeo kiếm lên điện”, thậm chí được “đội mũ miện có mười hai tua, đi xe sáu ngựa kéo”.
Năm 220, chỉ vài tháng sau khi Tào Tháo mất, Tào Phi ép Hiến đế nhường ngôi, nhà Ngụy chính thức thay thế nhà Hán.
Vì bên trong con người Tào Tháo có rất nhiều mặt nên người đời sau cũng có những đánh giá rất khác về ông.
Tào Tháo trọng lợi hơn trọng đức, dùng người cốt hiệu quả không tính đến phẩm chất đã khiến cho nhà Ngụy suy vong nhanh chóng sau khi ông qua đời. Nếu như Tào Ngụy có thể tồn tại một giai đoạn dài trong lịch sử Trung Quốc, người đời sau có thể có cái nhìn khác về Tào Tháo.
Các học giả Trung Quốc sau này đã nhìn nhận lại về việc Tào Tháo bị người thời xưa “vùi dập”. Thứ nhất, Tào Tháo vi phạm tư tưởng nho giáo “trung quân”.
Trong xã hội phong kiến Trung Quốc, đối nhân xử thế khó xử lý nhất là quan hệ quân thần. Cái lẽ làm bạn vua như cưỡi trên lưng hổ, “vua muốn bề tôi phải chết, bề tôi không chết là bất trung”, ấy là quan niệm luân lý thời phong kiến.
Đứng trước cảnh nước nguy nan, Tào Tháo cảm nhận rõ thiên tử là một nhân vật nguy hiểm, nhưng cũng lại là nhân vật trọng yếu. Do vậy, ông đem vị tiểu hoàng đế mới vỏn vẹn có 16 tuổi Lưu Hiệp (Hán Hiến Đế), đến căn cứ địa ở Hứa Xương, dùng chính sách “phụng mệnh Thiên tử để ra lệnh”. Hậu thế cho rằng đó là cách Tháo, “kìm kẹp thiên tử, dùng danh nghĩa mà phát lệnh cho kẻ dưới”.
Cách hành xử của Tào Tháo đã uy hiếp nền chính trị của vương triều phong kiến Trung Quốc khi đó. Do vậy từ triều Tống trở về sau, các hoàng đế trong lịch sử ít khi khen ngợi Tào Tháo. Ngược lại, Quan Vũ được xem là hoá thân của con người trung nghĩa, được đưa lên tôn sùng tột bực. Vua Càn Long đời Thanh thậm chí còn phong Quan Vũ làm Quan Đế, lập đền thờ cúng ở khắp nơi.
Thứ hai, Tào Tháo còn vi phạm tư tưởng nho giáo “Dân vi quý”. Tào Tháo có quan điểm: Thà ta phụ người chứ không để người phụ ta. Quan điểm này hoàn toàn trái ngược với chủ trương của Lưu Bị: “thà chết chứ không làm điều bất nghĩa”.
Với quan niệm này, sau khi giết nhầm người nhà Lã Bá Sa vì thấy họ mài dao giết lợn, tưởng họ định giết mình thì ông đã nhẫn tâm giết nốt Bá Sa vì sợ mình bị tố cáo.
Thứ ba, tiểu thuyết “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung và các bản dịch Trung Quốc sau này đều theo chủ nghĩa ủng hộ Lưu Bị, đề cao Gia Cát Lượng mà quên đi vai trò chính của Tào Tháo trong việc ngăn chặn cục diện đại loạn cuối thời Đông Hán.
Cuộc sống đầu đời, gia đình của Tào Tháo
Các chi tiết về cuộc đời và tiểu sử ban đầu của Tào Tháo còn sơ sài và có nhiều tranh cãi, sự thật khó tách rời khỏi truyền thuyết. Tào Tháo sinh năm 155, con trai của Đinh Phu Nhân và Cao Song, chính là con nuôi của Tào Đằng, một hoạn quan có ảnh hưởng và quyền lực trong triều nhà Hán. Việc liên kết với các hoạn quan, kẻ giật dây chính trị triều đình, không nghi ngờ gì, là một trong những nguyên nhân khiến Tào Tháo thăng hoa.
Tào Tháo cũng có thể được nhận con nuôi, có thể là từ Xiaobou, một nhóm gia đình quý tộc ở quận Pei. Tào Tháo có nhiều con riêng, nổi tiếng nhất là Tào Thực và Tào Phi.
Sự nghiệp của Tào Tháo
Vai trò đáng chú ý đầu tiên của Tào Tháo là tư lệnh tại thủ đô Lạc Dương trong những năm 170. Ngay từ sớm, ông đã nổi tiếng là người tuân thủ luật pháp và không ngại thách thức những người giàu có và quyền lực.
Ông đã trở nên nổi tiếng hơn khi đã dẹp bỏ cuộc nổi loạn ” Khăn xếp vàng”. Được gọi như vậy là bởi vì các nhân vật chính mặc một chiếc khăn xếp có màu sắc tượng trưng cho đất, một nguyên tố mà họ hy vọng dập tắt được lửa, nguyên tố được người Hán lựa chọn.
Một phong trào tôn giáo, giáo phái Khăn xếp vàng có lẽ bắt nguồn từ Tây Tạng và gắn liền với Đạo Giáo. Sự phổ biến của nó đã được giúp đỡ bởi việc quảng bá viện trợ cho người nghèo và những lời chỉ trích về sự phân biệt đối xử chống lại phụ nữ và tầng lớp thấp hơn, vốn đầy rẫy trong xã hội Trung Quốc. Giáo phái này cuối cùng đã trở thành một cuộc nổi loạn quân sự lớn, điều này khá mỉa mai khi người lãnh đạo là Trương Giác đã rao giảng mục tiêu về hòa bình.
Tuy nhiên, rất mạnh ở miền đông Trung Quốc, quân nổi dậy đã phối hợp một loạt các cuộc nổi dậy trên khắp Trung Quốc vào năm 184, tấn công các địa điểm của chính quyền địa phương. Sự rối ren, chiến tranh liên miên và sự thiếu thốn của người dân Trung Quốc được tóm tắt trong một bài thơ được cho là của Tào Tháo.
Áo giáp của tôi đã mặc quá lâu nên chấy rận sinh sôi trong đó,
Vô số dòng họ đã bị diệt vong.
Xương trắng lộ ra trên cánh đồng,
Đối với một ngàn li không một con gà trống được nghe thấy.
Chỉ một trong số một trăm người sống sót,
Suy nghĩ về nó khiến tôi mất hứng thú.
Cuộc nổi loạn đã bị dập tắt một cách tàn bạo bởi một đội quân do Tào Tháo phái đến, và Trương Giác bị xử tử. Phong tào đã nổ ra rầm rộ dưới sự lãnh đạo mới ở phía đông tỉnh Tứ Xuyên nhưng cuối cùng đã bị dập tắt vào năm 215, một lần nữa do đội quân Tào Tháo cử đến.
Một hậu quả đáng tiếc của cuộc nổi dậy là một số lãnh chúa địa phương đã được hậu thuẫn để tăng quân đội của riêng họ và đối phó với người Khăn xếp vàng trong khu vực của họ. Khi quân nổi dậy bị xử lý, những đội quân này thường xuyên xung đột với nhau và kéo theo một thời kỳ nội chiến kéo dài, trong đó Lạc Dương bị cướp phá vào năm 189 CN
Sau nhiều lần thất bại, Tào Tháo cuối cùng đã tự mình trở thành thồn đốc của tỉnh Yan vào năm 196. Ông đặt trụ sở chính tại Xu ở Yingchuan (tỉnh Hà Nam). Tào Tháo cuối cùng sẽ trở thành người hùng mạnh nhất trong số các lãnh chúa Trung Quốc, đặc biệt là sau chiến thắng của ông trước lãnh chúa đối thủ Viên Thiệu trong trận chiến Guandu năm 199-200 CN.
Tào Tháo nhận hàng loạt danh hiệu ấn tượng trong vai trò người quyền lực nhất triều đình: Hầu Tước, Ngự xử và sau đó là Tiết độ xứ. Đến năm 205, ông đã có thể nắm quyền cai trị chính quyền, chọn Ye làm thủ đô. Tào Tháo đã lấy nhiều đặc quyền trước đây của hoàng đế cho mình.
Năm 216 CN, ông đã tiến thêm một bước nữa và tuyên bố mình là Vua Ngụy, như nhà nước của ông ngày nay đã được biết đến. Một năm trước, cựu lãnh chúa đã phong cho một trong những con gái của ông ta làm hoàng hậu, hoàn thành việc siết chặt quyền lực của ông ta.
Cải cách của Tào Tháo
Tào Tháo mặc dù đã chinh phục được thung lũng sông Hoàng Hà, người Vũ Hán ở phía Đông Bắc (207), và hiện đang nắm giữ phần lớn miến bắc Trung Quốc, đã đấu tranh để kiểm soát tất cả các lãnh thổ cũ của người Hán. Các khu vực rộng lớn thuộc quyền của các lãnh chúa đối thủ vẫn còn.
Những nỗ lực của ông nhằm thống nhất một khu vực rộng lớn hơn của Trung Quốc đã thất bại ngoạn mục dưới hình thức thất bại vang dội trong trận chiến Xích Bích ở thung lũng Dương Tử vào năm 208. Bệnh tật và sự không quen thuộc với cả địa lý địa phương và kỹ thuật chiến đấu phía nam có thể đã kết hợp lại để làm nản lòng tham vọng xây dựng đế chế của Tào Tháo. Người chiến thắng ngày hôm đó là lãnh chúa trẻ tuổi Tôn Quân, người sau này sẽ trở thành hoàng đế của nước Ngô đối địch.
Để củng cố các vùng đất mà ông ta đã kiểm soát, Tào Tháo đã bắt tay vào một loạt các cải cách hành chính nhằm củng cố sự tập trung của Trung Quốc và đảm bảo các xúc tiến của nhà nước vươn xa hơn và không bị thách thức. Một trong những đặc điểm của cải cách là hạn chế chi tiêu nhà nước quá mức. Vì lý do này, đã có luật được thông qua, chẳng hạn, cấm sử dụng các tấm vải liệm bằng ngọc bích đắt tiền.
Các biện pháp khác bao gồm việc giới thiệu hệ thống xếp hạng chín cấp cho các quan chức triều đình ( jiupin zhongzheng ), một hệ thống kéo dài qua nhiều triều đại sau này. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là đã có bất kỳ thay đổi đáng kể nào trong quá trình chiêu quan, vì Tào Tháo tiếp tục truyền thống lựa chọn các quan chức dựa trên những người họ biết, vị trí của họ trong cộng đồng địa phương và họ đến từ đâu hơn là tài năng thuần túy.
Được thiết kế để khai thác các mối liên hệ và kiến thức địa phương của quan chức, hệ thống cuối cùng chỉ ưu tiên những người có mối quan hệ phù hợp, những người có thể nhảy vài bước trong thanh chín bậc của sự thăng tiến.
Một chính sách khác của Tào Tháo được đưa ra nhằm phá bỏ lòng trung thành truyền thống trong khu vực và lấp đầy kho bạc nhà nước. Điều này liên quan đến việc cho phép tái định cư những người nông dân vô gia cư đến những vùng đất bỏ hoang do nhà nước khai hoang sau khi chiến tranh tàn phá khu vực.
Những nông dân và những người nổi dậy bị đánh bại được tái định cư tương tự đã trở thành những người thuê trả tiền và do đó trở thành một nguồn thu nhập hữu ích cho tiểu bang mà không cần đến người trung gian là người thu thuế địa phương.
Cái chết và di sản của Tào Tháo
Tào Tháo chết vào năm 220 CN nhưng con trai thứ hai của ông, Tào PHi sẽ tiếp tục phát triển vượt bậc cha mình. Buộc hoàng đế cuối cùng của nhà Hán phải thoái vị, sau đó ông thành lập nhà Ngụy (221-265 CN). Tự xưng là Tùy Văn Đế, ông cũng đã trở thành một nhà thơ và nhà phê bình văn học tiên phong xuất sắc.
Trong khi đó, Tào Tháo được phong là Hoàng đế nước Ngụy, nhưng mục tiêu thống nhất Trung Quốc của ông sẽ không thể thành hiện thực trong ba thế kỷ nữa. Cuộc đời của Tào Tháo được ghi lại trong cuốn sách Apologia của chính ông , viết vào năm 210-211 CN và là một trong những cuốn tự truyện sớm nhất từ thời Trung Quốc cổ đại.
Cuộc đời của Tào Tháo cũng là chủ đề của cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thời nhà Minh (1368-1644 CN), Tam Quốc Chí, nơi ông là nhân vật phản diện trong tác phẩm. Gần đây, nhà cầm quân này đã trở thành chủ đề của một số bộ phim truyền hình và trò chơi máy tính nổi tiếng. Một lần nữa cho thấy danh tiếng đáng ngờ của nhà độc tài, tên của ông ta vẫn tồn tại trong thành ngữ tiếng Trung “Nói về Tào Tháo và ông ta xuất hiện”, nghĩa rộng rãi tương đương với “Nói về quỷ” trong tiếng Anh.
Lăng mộ Tào Tháo
Các nhà khảo cổ Trung Quốc cho rằng họ đã phát hiện ra lăng mộ của ông vào năm 2008. Được khai quật gần Xigaoxue ở tỉnh Hà Nam, ngôi mộ bao gồm hai phòng chính được nối với nhau bằng một ô cửa hình vòm và có diện tích 750m².
Thật không may, ngôi mộ đã bị cướp phá và mối liên hệ của nó với Tào Tháo rất khó xác định một cách chắc chắn. Mối liên hệ dự kiến dựa trên ba phiến đá có khắc chữ “Wu of Wei”, một phiến đá được phát hiện cách ngôi mộ một khoảng cách, một phiến đá có thể đã bị di dời khỏi lăng mộ và một phiến đá thứ ba được các nhà khảo cổ tìm thấy trong chính ngôi mộ và mô tả một số đồ đồng .vũ khí thuộc về Ngô của Ngụy.
Tuy nhiên, việc không có bằng chứng xác thực, cùng với các trường hợp trước đây nhà nước Trung Quốc đưa ra yêu sách tương tự sớm đối với các nhân vật lịch sử quan trọng, đã khiến các nhà khảo cổ học và sử học bên ngoài Trung Quốc (và một số học giả bên trong đó) tranh chấp tuyên bố rằng đó là lăng mộ của nhà độc tài.
Ngôi mộ dường như thuộc về đúng địa điểm và thời kỳ, và một người quan trọng chắc chắn đã được chôn cất ở đó. Thời gian và nghiên cứu sâu hơn có thể cho biết ngôi mộ ở Xigaoxue có thực sự là nơi an nghỉ cuối cùng của Tào Tháo, một trong những nhân vật bí ẩn nhất của Trung Quốc cổ đại hay không.
Góc nhìn công bằng hơn về Tào Tháo
Khi đọc cuốn Tư trị thông giám, biên niên sử nổi tiếng của Trung Quốc, lãnh đạo Trung Quốc Mao Trạch Đông từng viết: “Nói Tào Tháo là gian thần mặt trắng ấy là bản án oan mà quan niệm chính thống của nền chính trị phong kiến đã tạo tác nên, bản án này cần phải được lật lại.”
Có thể nói, Tào Tháo đã vận dụng linh hoạt các phép tắc quân sự của Trung Hoa cổ đại. Trong thời gian 25 năm nắm quyền (196-220), Tào Tháo đã bình định hết các chư hầu phương bắc, xây dựng chính quyền Tào Ngụy. Để có được như vậy, ông đã sáng suốt chọn người tài, rộng lượng không tính đến thù riêng.
Tào Tháo đã vận dụng khá nhiều tư tưởng Pháp gia, đề cao tài trí, coi trọng năng lực mà không quá quan tâm đến đạo đức phẩm chất của người được sử dụng.
Ngoài đóng góp về chính trị và quân sự, các học giả Trung Quốc cũng kể tới đóng góp của Tào Tháo trong khôi phục nông nghiệp thời loạn lạc.
Thời chiến, nhiều chư hầu không nghĩ tới sự sống chết của nông dân: khi cần lương thực thì lùng sục để giành lấy, nhưng sau khi có được lại phung phí, đến nỗi khi không còn lương thực để cướp đoạt thì tự suy yếu tan rã.
Trong khi đó, chính sách đồn điền của Tào Tháo đã góp phần khôi phục nông nghiệp bị tàn phá, vừa giải quyết đời sống nông dân, vừa đảm bảo lương thực cho quân đội của ông. Chính điều đó là một trong những yếu tố quan trọng làm nên chiến thắng của Tào Tháo. Đông Ngô, Thục Hán sở dĩ cũng có đủ thực lực, giữ được thế cân bằng với Tào Tháo và con cháu ông sau này nhờ sớm học tập chính sách phát triển đồn điền với mô hình tương tự.
“Tào Tháo là nhà chính trị kiệt xuất thời phong kiến, xứng đáng được gọi bằng hai chữ anh hùng”, nhà nghiên cứu Trung Quốc Tào Hồng Toại nhận định.
Nhân dân Nhật báo, Cơ quan Ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 1959 từng đăng tải bài phân tích của viện trưởng Viện khoa học Trung Quốc, chỉ ra những đóng góp to lớn của Tào.
“Tào Tháo đã phải làm tấm gương của kẻ phản diện hơn một ngàn năm đầy oan uổng”, bài báo viết. Nhà lịch sử Trung Quốc nổi tiếng Tiễn Bách Tán cũng yêu cầu khôi phục lại danh dự cho Tào Tháo.
***
Trên đây là nội dung bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Tào Tháo là ai. Mọi thông tin trong bài viết Tào Tháo là ai? Góc nhìn công bằng hơn về Tào Tháo đều được xác thực rõ ràng trước khi đăng tải. Tuy nhiên đôi lúc vẫn không tránh khỏi những sai xót đáng tiếc. Hãy để lại bình luận xuống phía dưới bài viết để đội ngũ biên tập được nắm bắt ý kiến từ bạn đọc.
Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Tổng hợp
