Mời bạn đọc cùng tìm hiểu Văn hóa học đường là gì trong bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé.
Mục lục
Văn hóa học đường là gì?
Văn hóa học đường là khái niệm chỉ những quy tắc, giá trị, thói quen và hành vi tồn tại trong một cộng đồng học đường. Nó bao gồm các quy định văn hóa, truyền thống và quy tắc ứng xử trong môi trường học tập. Văn hóa học đường không chỉ nằm trong phạm vi giáo viên và học sinh, mà còn bao gồm các thành viên trong cộng đồng học đường như nhân viên, bảo vệ và phụ huynh.
Văn hóa học đường không chỉ quy định cách hành xử và giao tiếp giữa các thành viên mà còn tạo ra các giá trị và niềm tin chung trong môi trường học tập. Nó có thể bao gồm sự tôn trọng, sự chia sẻ, sự hợp tác, tính tự lập và sự đồng lòng trong công việc học tập và hoạt động văn hóa.
Để xây dựng một văn hóa học đường tích cực, chúng ta cần có sự tham gia chung từ tất cả các bên liên quan, bao gồm cả giáo viên, học sinh, nhân viên và phụ huynh. Mỗi thành viên trong cộng đồng học đường cần có ý thức về vai trò và trách nhiệm của mình trong việc duy trì một môi trường học tập lành mạnh và tích cực.
Văn hóa học đường không chỉ làm gia tăng hiệu suất học tập mà còn giúp học sinh phát triển các kỹ năng xã hội và giá trị văn hóa. Nó giúp hướng dẫn và tạo động lực cho học sinh để họ phát triển một tư duy tích cực và trở thành công dân tốt trong xã hội.
Vì vậy, văn hóa học đường là sự kết hợp của các giá trị, quy tắc ứng xử và hành vi trong một cộng đồng học đường nhằm tạo ra một môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự phát triển toàn diện của học sinh.
Văn hóa học đường bao gồm những yếu tố nào?
Văn hóa học đường bao gồm những yếu tố như sau:
1. Quy tắc ứng xử: Văn hóa học đường quy định những quy tắc ứng xử trong hoạt động dạy, học và các quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong cộng đồng học đường. Điều này bao gồm việc tôn trọng, lễ phép, đồng thuận và tuân thủ các nguyên tắc mà mọi người trong trường phải tuân thủ.
2. Gương mẫu: Văn hóa học đường cũng bao gồm sự gương mẫu từ giáo viên, nhân viên và học sinh giỏi. Gương mẫu này có thể là những người có kiến thức, kỹ năng và hành vi tốt, những người có thái độ tích cực và tinh thần trách nhiệm trong việc học tập và rèn luyện.
3. Tự nhận thức: Văn hóa học đường cũng bao gồm sự tự nhận thức của từng cá nhân về vai trò và trách nhiệm của mình trong cộng đồng học đường. Điều này đòi hỏi mỗi người phải nhận thức được tầm quan trọng của việc tuân thủ các quy tắc và xây dựng một môi trường học tập tốt.
4. Môi trường học đường: Môi trường học đường cũng là một yếu tố quan trọng trong văn hóa học đường. Nó bao gồm môi trường địa lý tự nhiên, môi trường vật lý, môi trường tâm lý, ứng xử và giao tiếp giữa các thành viên trong cộng đồng học đường.
Những yếu tố này tạo nên một văn hóa học đường tích cực và tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển và thành công của mỗi cá nhân trong môi trường học tập.
Tại sao văn hóa học đường quan trọng đối với môi trường học đường?
Văn hóa học đường quan trọng đối với môi trường học đường vì các lý do sau:
1. Phát triển con người: Văn hóa học đường giúp phát triển con người, không chỉ về kiến thức mà còn về nhân cách và đạo đức. Văn hóa học đường giúp học sinh hiểu và tôn trọng giá trị của học tập, rèn kỹ năng sống, quan tâm đến môi trường xung quanh và xây dựng lòng yêu nước.
2. Xây dựng môi trường học tập chất lượng: Văn hóa học đường đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường học tập tốt. Nó tạo ra một không gian an toàn, khuyến khích sự phát triển toàn diện của học sinh và giáo viên, đồng thời xây dựng mối quan hệ tôn trọng và hỗ trợ giữa các thành viên trong cộng đồng học đường.
3. Nâng cao hiệu quả học tập: Văn hóa học đường tạo ra điều kiện thuận lợi cho việc học tập. Nó khuyến khích sự nghiêm túc, chăm chỉ và tự lập trong việc học, tạo ra các quy tắc, nguyên tắc và quy trình hợp lý để hỗ trợ việc học của học sinh. Khi môi trường học đường tổ chức tốt và có văn hóa học đường tốt, học sinh có thể tập trung hơn và đạt được kết quả tốt hơn trong học tập.
4. Xây dựng tinh thần đoàn kết và gắn kết: Văn hóa học đường giúp xây dựng tinh thần đoàn kết và gắn kết trong cộng đồng học đường. Nó tạo ra một không gian làm việc và học tập phù hợp, nơi mọi người cảm thấy thoải mái và được thể hiện quan điểm của mình mà không gây gặp khó khăn.
5. Tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện: Văn hóa học đường đảm bảo những quyền và nghĩa vụ của học sinh được đáp ứng, tạo điều kiện để họ phát triển toàn diện về mặt vật lý, trí tuệ, tâm lý và xã hội.
Để kết luận, văn hóa học đường đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, nâng cao hiệu quả học tập và phát triển toàn diện học sinh.
Những nguyên tắc văn hóa học đường cần tuân thủ
Các nguyên tắc văn hóa học đường mà cần tuân thủ được nhắc đến trong quá trình tìm kiếm trên Google không được cụ thể hóa. Tuy nhiên, trong văn hóa học đường, có một số nguyên tắc cơ bản mà học sinh, giáo viên và nhân viên trong trường học thường tuân thủ. Dưới đây là một số nguyên tắc chung:
1. Tôn trọng: Tôn trọng là nguyên tắc cơ bản của văn hóa học đường. Mọi thành viên trong cộng đồng học đường nên tôn trọng lẫn nhau bằng cách thể hiện sự lịch sự, lễ phép và đối xử công bằng. Điều này góp phần vào việc xây dựng một môi trường học tập và làm việc tích cực.
2. Trách nhiệm: Tất cả mọi thành viên trong cộng đồng học đường đều có trách nhiệm chấp hành các quy định và nguyên tắc của trường học. Họ cần phải thực hiện nhiệm vụ học tập, giảng dạy và quản lý nghiêm túc, và chịu trách nhiệm với hành vi và lời nói của mình.
3. Hợp tác: Hợp tác là yếu tố quan trọng giúp xây dựng một môi trường học tập và làm việc hiệu quả. Học sinh, giáo viên và nhân viên trường học nên hỗ trợ lẫn nhau, làm việc nhóm và chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm để đạt được mục tiêu chung.
4. An toàn: Tạo ra một môi trường an toàn và lành mạnh là nguyên tắc không thể thiếu của văn hóa học đường. Tất cả mọi thành viên trong cộng đồng học đường cần thực hiện các quy tắc an toàn, như tôn trọng sức khỏe và sự riêng tư của người khác, tránh hành vi bạo lực hoặc đe dọa.
5. Tự học: Học sinh cần phải tự học, tự rèn luyện và tự phát triển. Họ cần phải đặt mục tiêu, sắp xếp thời gian và nỗ lực để đạt được kết quả cao trong học tập. Đồng thời, giáo viên và nhân viên cũng phải tạo điều kiện và truyền cảm hứng để học sinh có động lực và khả năng tự học.
Dù không có rõ ràng những nguyên tắc cụ thể được đề cập trong kết quả tìm kiếm trên Google, nhưng những nguyên tắc trên cho thấy tầm quan trọng của văn hóa học đường trong việc tạo ra một môi trường học tập và làm việc tích cực và an toàn.
Thuận lợi và khó khăn khi xây dựng văn hóa học đường
Thuận lợi
Việc xây dựng văn hóa học đường trong một trường học có thể mang lại nhiều thuận lợi như:
1. Tạo một môi trường học tập tích cực: Văn hóa học đường định hướng các hoạt động học tập, khuyến khích học sinh rèn luyện kiến thức và kỹ năng. Điều này giúp tạo ra một môi trường học tập tích cực, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh.
2. Xây dựng quan hệ tương tác tốt: Văn hóa học đường khuyến khích sự tương tác và hợp tác giữa các thành viên trong trường, như giữa học sinh, giáo viên, nhân viên và phụ huynh. Điều này giúp xây dựng một môi trường hòa đồng, đồng lòng và tạo nên những quan hệ tích cực.
3. Tạo niềm tự hào và đồng cảm: Văn hóa học đường giúp học sinh và cộng đồng trong trường hiểu và tôn trọng giá trị của việc học, đánh giá công lao của người khác và biết quan tâm đến những người khác. Điều này tạo ra một tinh thần đoàn kết, tạo niềm tự hào và đồng cảm trong cộng đồng học sinh.
Khó khăn
Tuy nhiên, việc xây dựng văn hóa học đường cũng gặp một số khó khăn như:
1. Thay đổi ý thức và tư duy: Để xây dựng văn hóa học đường, cần phải thay đổi ý thức và tư duy của các thành viên trong trường, từ học sinh đến giáo viên và nhân viên. Điều này đòi hỏi thời gian và sự cam kết từ tất cả mọi người.
2. Thách thức về quản lý: Xây dựng văn hóa học đường đòi hỏi sự quản lý tốt từ phía ban giám hiệu và nhà trường. Quá trình này có thể gặp khó khăn trong việc định hình các quy định và quy trình mới, cũng như trong việc đảm bảo tuân thủ và thực hiện chúng.
3. Thay đổi trong cách nhìn và hành động: Xây dựng văn hóa học đường đòi hỏi các thành viên trong trường thay đổi cách nhìn và hành động. Điều này có thể gây khó khăn và sự khách quan trong việc thích nghi với những thay đổi và áp dụng chúng vào thực tế.
Tóm lại, việc xây dựng văn hóa học đường trong một trường học tạo ra nhiều thuận lợi như tạo môi trường học tập tích cực, xây dựng quan hệ tương tác tốt và tạo niềm tự hào và đồng cảm. Tuy nhiên, cũng gặp một số khó khăn như thay đổi ý thức và tư duy, thách thức về quản lý và thay đổi trong cách nhìn và hành động.
Thực trạng văn hóa học đường hiện nay
Văn hóa ứng xử học đường (VHUXHĐ) phần nào sẽ hiện thực hóa việc “học để làm người” của giáo dục. Đó cũng là một phần của văn hóa học đường (VHHĐ), lớn hơn là văn hóa của quốc gia dân tộc. Bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, chuẩn mực ứng xử trong môi trường giáo dục đều phải vun bồi và không ngừng hoàn thiện qua quá trình tương tác ứng xử giữ nhà quản lý giáo dục, giáo viên, học sinh cũng như cộng đồng trong hoạt động giáo dục.
Lo ngại sự xuống cấp
Có rất nhiều yếu tố, mối quan hệ để xây dựng VHHĐ. Trong đó, có hai mối quan hệ chính là quan hệ giữa thầy – trò và quan hệ giữa các trò với nhau. Mối quan hệ giữa thầy – trò được xem là cốt lõi nhất.
Thời gian qua, ngành giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) luôn kiên trì xây dựng VHHĐ từ năm này qua năm khác, từ thế hệ này qua thế hệ khác và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận học sinh, sinh viên (HS, SV) ứng xử một cách thiếu văn hóa, kém hiểu biết, gây ảnh hưởng đến tinh thần và môi trường văn hóa giáo dục tốt đẹp trong trường học. Hiện nay, biểu hiện xuống cấp của VHHĐ đang là mối lo ngại của xã hội.
Thực tế, trên phương diện giáo dục trong cả nước có nhiều sự kiện dậy sóng dư luận xã hội. Không ít vụ HS đánh nhau ở cả trong và ngoài trường học. Giáo viên thì bạo lực, sàm sỡ, gạ tình với HS, gây nên sự xuống cấp nghiêm trọng của VHHĐ. Không ít phụ huynh “cậy quyền”, có những hành động thiếu nhân văn, xem thường thầy, cô giáo
Còn nhớ tháng 3-2018, tại Long An, cô giáo xử phạt HS quỳ gối. Sau đó, phụ huynh vào trường bắt cô giáo quỳ gối. Mới đây, phụ huynh vác dao đến trường đe dọa nhiều giáo viên, lãnh đạo tại một trường tiểu học tỉnh Hà Tĩnh…
Tại Bến Tre, theo đánh giá của ngành GD&ĐT, vấn đề ứng xử học đường có xuất hiện một vài trường hợp mâu thuẫn, ẩu đả giữa HS với HS. Mối quan hệ, ứng xử giữa thầy – trò, phụ huynh và giáo viên vẫn trong tầm kiểm soát của chuẩn mực ứng xử. Tuy nhiên, vấn đề này cần được nhìn nhận đánh giá đúng thực chất hơn để chấn chỉnh kịp thời nếu có biểu hiện lệch chuẩn. Qua đó, nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu xây dựng, phát triển VHHĐ, xây dựng con người Bến Tre phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.
Tiếp cận bằng tình thương
Chia sẻ quan điểm về VHUXHĐ, anh Diếp Minh Tuấn (Trung tâm Hoạt động thanh thiếu nhi tỉnh) bày tỏ: Trong tất cả các mối quan hệ ở trường học thì mối quan hệ thầy – trò là một biểu hiện tập trung nhất, xuyên suốt trong quá trình dạy và học. Việc giải quyết tốt mối quan hệ thầy – trò nghĩa là cơ bản đã giải quyết được mục tiêu đào tạo, góp phần to lớn trong việc hoàn thiện nhân cách HS, SV.
Xã hội phát triển cũng kéo theo nhiều thay đổi không chỉ là những yếu tố vật chất mà còn cả những quan niệm, mối quan hệ. Mối quan hệ thầy trò ngày nay gần gũi hơn ngày xưa rất nhiều. Tuy nhiên, mặt trái của thời đại số 4.0 nhiều khi làm mối quan hệ thầy trò đi qua quá nhiều giới hạn dẫn đến những sự việc không mong muốn như phụ huynh dùng tiền để thầy cô có thể giúp đỡ con em mình, rồi bạo lực học đường khiến cho lòng tin vào mối quan hệ thiêng liêng ấy bị thay đổi đi một phần nào đó.
Em Nguyễn Trung Nhân – cựu HS Trường THPT Chuyên Bến Tre cho rằng: Hiện nay, giữa thầy và trò về cơ bản vẫn tồn tại ranh giới về đạo đức nhưng ngày càng mong manh. Sự “bảo kê” từ phía gia đình là một trong những nguyên nhân mà nhiều trường hợp HS có thái độ vô lễ với thầy cô. “Có nhiều cách khác để thể hiện quan điểm của mình mà không xúc phạm đến người khác, đặc biệt là những người cha, người mẹ thứ hai của mình”, Trung Nhân chia sẻ.
Chủ tịch Hội Cựu giáo chức tỉnh Phạm Nghi Tiện nhận xét: “Ngày nay, xã hội và truyền thông nói nhiều về quyền của trẻ em mà lãng quên đi bổn phận trẻ em đối với gia đình, thầy cô giáo, nên phần lớn các em nhận thức lệch chuẩn, có những hành động, thái độ không phù hợp”.
Nhà giáo nhân dân, TS. Đặng Huỳnh Mai – nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho rằng: “Thương cho roi cho vọt”. Thời xưa, người thầy có một vị trí nhất định trong lòng học trò, học trò lễ phép, biết kính trọng thầy. Đi ra đường, học trò bắt gặp thầy, cô là lễ phép chào hỏi, còn bây giờ những chuyện như vậy không còn nhiều. Ngày xưa, thầy đánh học trò bằng thước bảng nhưng học trò và phụ huynh đều tôn kính vì đó là roi tình thương, roi dạy dỗ với mong muốn trò tốt hơn. “Trong bối cảnh đạo đức xã hội đang có vấn đề, ngành GD&ĐT đứng trước nhiều thách thức, trong đó dư luận quan tâm nhất là VHUXHĐ. Cán bộ quản lý giáo dục và mỗi giáo viên phải có đủ tình thương, tiếp cận tích cực bằng tình thương, bằng nghiệp vụ sư phạm mới giải quyết được vấn đề thực tiễn đặt ra”, Nhà giáo nhân dân, TS. Đặng Huỳnh Mai cho hay.
Quy trình 4 bước phát triển văn hóa học đường
GD&TĐ – GS.TS Thái Văn Thành, Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An, chia sẻ quy trình phát triển văn hóa học đường từ vận dụng sơ đồ cấu trúc tiêu chuẩn quốc tế theo chu trình PDCA: Lập kế hoạch – thực hiện – kiểm tra – cải tiến.
Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động xây dựng văn học đường
Ở bước này, theo GS Thái Văn Thành, cần xác định mục tiêu xây dựng văn học đường; mô tả thực trạng văn hóa hiện tại của trường trên những điểm mạnh, điểm yếu của nó; xây dựng chương trình hoạt động.
Kế hoạch cần cụ thể, chi tiết tới từng việc, từng người, phù hợp với các điều kiện thời gian và nguồn lực khác để có thể thực thi được kế hoạch đó.
Việc xây dựng kế hoạch xây dựng văn hóa học đường cần được thực hiện theo quy trình 5 bước:
- Bước 1: Tìm hiểu môi trường và các yếu tố ảnh hưởng tới chiến lược phát triển văn hóa học đường;
- Bước 2: Xác định giá trị cốt lõi, xây dựng tầm nhìn của nhà trường;
- Bước 3: Xác định hệ thống nhiệm vụ, chương trình hành động, hoạt động xây dựng văn hóa học đường;
- Bước 4: Lựa chọn mô hình phát triển văn hóa phù hợp với thực tiễn nhà trường;
- Bước 5: Lập kế hoạch phát triển văn hóa nhà trường.
Để thực hiện kế hoạch phát triển văn hóa học đường, cần phải có các nguồn lực thích hợp. Nếu không bố trí đúng, đủ các nguồn lực thì việc thực hiện kế hoạch phát triển văn hóa học đường sẽ rất khó khăn. Do đó, hiệu trưởng cần bố trí nguồn kinh phí hợp lý và khai thác các nguồn lực khác phục vụ cho việc thực hiện kế hoạch phát triển văn hóa học đường.
Để thực hiện giải pháp này có hiệu quả, đòi hỏi hiệu trưởng phải có kĩ năng chỉ đạo xây dựng kế hoạch phát triển văn hóa học đường; dành kinh phí thích hợp cho thực hiện kế hoạch.
Tổ chức thực hiện hoạt động xây dựng văn hóa học đường
Ở bước này, GS Thái Văn Thành cho rằng, người hiệu trưởng cần quán triệt và triển khai kế hoạch đến từng bộ phận, thành viên của nhà trường để tổ chức thực hiện.
Giao nhiệm vụ và hướng dẫn giáo viên dựa vào kế hoạch của nhà trường, tình hình thực tế của học sinh, điều kiện của từng lớp và mục tiêu, nội dung của chương trình giáo dục để xây dựng kế hoạch chuyên môn, chuyên đề xây dựng văn hóa sao cho phù hợp với khả năng của học sinh.
Cùng với việc duyệt và kiểm tra thực hiện kế hoạch để đảm bảo chương trình hoạt động được thực hiện đầy đủ, sáng tạo, hiệu trưởng cần chỉ đạo giáo viên phối kết hợp với các bên liên quan, cha mẹ học sinh để thống nhất việc thực hiện chương trình hoạt động xây dựng văn hóa học đường. Đồng thời, cần tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng xây dựng văn hóa nhà trường cho đội ngũ giáo viên.
Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch
Hiệu trưởng phải thường xuyên kiểm tra việc thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa học đường của giáo viên và các tổ chức trong nhà trường; đánh giá văn hóa nhà trường, việc thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa học đường và thiết lập các chuẩn mực mới, những giá trị mới mang tính thời đại; đặc biệt là các giá trị học tập không ngừng và thay đổi thường xuyên.
Việc truyền bá các giá trị mới cho mọi thành viên trong nhà trường cần được coi trọng song song với việc duy trì những giá trị, chuẩn mực tốt đã xây dựng được và loại bỏ những chuẩn mực, giá trị cũ lỗi thời hoặc gây ra ảnh hưởng tiêu cực cho tiến trình phát triển của văn hóa học đường.
Tạo các công cụ để phụ huynh có thể góp ý về các hoạt động của nhà trường như số điện thoại đường dây nóng, sổ liên lạc điện tử, email, nhóm zalo, facebook, hộp thư góp ý tại trường, trả lời các thắc mắc và phản hồi ý kiến của phụ huynh trong thời gian nhanh nhất.
Cải tiến liên tục nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng văn hóa học đường
Với bước này, GS Thái Văn Thành nhấn mạnh hiệu trưởng cần thường xuyên liên hệ với phụ huynh, chính quyền địa phương, cơ quan quản lý cấp trên để tiếp nhận ý kiến phản hồi của họ về việc phát triển văn hóa học đường, từ đó nhà trường có những điều chỉnh cho phù hợp.
Cùng với đó, thường xuyên cải tiến hoạt động, thiết lập các chuẩn mực mới, những giá trị mới mang tính thời đại cho nhà trường, góp phần phát triển văn hóa nhà trường phổ thông.
Việc xây dựng quy trình phát triển văn học đường nhằm thực hiện kế hoạch phát triển văn hóa học đường cần kết hợp chu trình Plan – Do – Check – Act (PDCA) và tư duy dựa trên rủi ro. Điều này để đảm bảo rằng các quá trình của nhà trường có đủ nguồn lực để thực hiện, được quản lý đầy đủ và các cơ hội để cải tiến chất lượng văn hóa được xác định và thực hiện; cũng như cho phép nhà trường xác định các yếu tố có thể làm cho các quá trình và hệ thống quản lý văn hóa của trường đi chệch khỏi các kết quả dự kiến; đưa ra các biện pháp kiểm soát phòng ngừa nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng tối đa các cơ hội khi chúng xuất hiện.
***
Trên đây là nội dung bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Văn hóa học đường là gì. Mọi thông tin trong bài viết Văn hóa học đường là gì? Văn hóa học đường bao gồm những yếu tố nào? đều được xác thực rõ ràng trước khi đăng tải. Tuy nhiên đôi lúc vẫn không tránh khỏi những sai xót đáng tiếc. Hãy để lại bình luận xuống phía dưới bài viết để đội ngũ biên tập được nắm bắt ý kiến từ bạn đọc.
Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Tổng hợp
