Soạn bài Lão Hạc SGK Ngữ văn 8 Cánh diều

Trường THCS Bình Chánh 14/09/2023

Chuẩn bị

(trang 4, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đọc trước truyện ngắn Lão Hạc; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nam Cao và một số bài viết xung quanh tác phẩm Lão Hạc

Bạn đang xem: Soạn bài Lão Hạc SGK Ngữ văn 8 Cánh diều

Hướng dẫn giải:

Đọc trước văn bản và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả

Lời giải:

Nam Cao tên khai sinh là Trần Hữu Tri (có nguồn ghi là Trần Hữu Trí), sinh ngày 29 tháng 10 năm 1915 nhưng giấy khai sinh ghi là 1917. Quê ông tại làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam). Ông đã ghép hai chữ của tên tổng và huyện làm bút danh: Nam Cao.

Là một nhà văn, nhà thơ, nhà báo và cũng là một chiến sĩ, liệt sỹ người Việt Nam. Ông là nhà văn hiện thực lớn (trước Cách mạng Tháng Tám), một nhà báo kháng chiến (sau Cách mạng), một trong những nhà văn tiêu biểu nhất thế kỷ 20. Nam Cao có nhiều đóng góp quan trọng đối với việc hoàn thiện phong cách truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ 20.

Tham khảo bài viết: Lão Hạc – Truyện ngắn Nam Cao.

Đọc hiểu 1

Câu 1 (trang 5, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ […] tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ đoạn văn bản

Lời giải:

Đoạn văn liên quan đến nhân vật ông giáo trong tác phẩm.

Đọc hiểu 2

Câu 2 (trang 6, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ đoạn văn bản

Lời giải:

Cuộc sống của lão Hạc: Tình cảnh đáng thương, nhà nghèo, vợ chết, chỉ còn đứa con trai vì không có tiền cưới vợ đã bỏ đi làm phu điền cao su biền biệt. Lão Hạc nuôi con chó mà con trai để lại làm bạn.

Đọc hiểu 3

Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện điều gì?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ những lời lão Hạc nói với cậu Vàng

Lời giải:

Lời nói của lão Hạc với cậu Vàng thể hiện nỗi nhớ mong, tình cảm mà lão dành cho cậu con trai đi mãi không về đồng thời cũng thể hiện tình yêu mà lão Hạc dành cho cậu Vàng.

Đọc hiểu 4

Câu 4 (trang 9, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ nào?

Hướng dẫn giải:

Đọc và phân tích kĩ lời nói của lão Hạc

Lời giải:

Câu nói của lão Hạc chua chát ở chỗ lão rất yêu quý cậu Vàng nhưng vì hoàn cảnh lão buộc phải bán cậu đi, cuối cùng để che đậy cho những xót xa vì mất đi người bạn lão đành tìm một lí do là “hoá kiếp” cho cậu Vàng được làm người.

Đọc hiểu 5

Câu 5 (trang 10, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ và tìm ra hàm ý trong những việc nhờ vả của lão Hạc

Lời giải:

Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm:

– Yêu thương con trai, luôn mong ngóng con trở về

– Lo lắng chu toàn cho con

– Có lòng tự trọng (không muốn làm ảnh hưởng đến người khác)

– Là người hay suy nghĩ và tỉnh táo nhận ra tình cảnh của mình lúc này

Đọc hiểu 6

Câu 6 (trang 11, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?

Hướng dẫn giải:

Đọc và chỉ ra những từ ngữ thể hiện sự nhún nhường của lão Hạc

Lời giải:

Những từ ngữ thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc: cắn rơm cắn cỏ, lạy, ông giáo có nghĩ cái tình tôi già nua tuổi tác mà thương…..

Đọc hiểu 7

Câu 7 (trang 11, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ lời tâm sự của ông giáo

Lời giải:

Lời tâm sự của ông giáo ở đây là nói với người đọc, cũng là một lời độc thoại để người đọc hiểu hơn về vợ của ông giáo.

Đọc hiểu 8

Câu 8 (trang 12, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Điều gì khiến ông giáo thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…”?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ đoạn văn bản ứng với câu hỏi

Lời giải:

Điều khiến ông giáo thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…”: ông giáo nghĩ lão Hạc – một người lương thiện nhưng cũng bị tha hoá, xấu xa giống như Binh Tư.

CH cuối bài 1

Câu 1 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 – 15 dòng.

Hướng dẫn giải:

Đọc văn bản và tóm tắt

Lời giải:

Lão Hạc là một người nông dân nghèo, vợ mất sớm, chỉ có một mảnh vườn và người con trai. Vì không có tiền cưới vợ, con trai lão Hạc sinh phẫn chí đi lên đồn điền cao su với lời thề khi nào kiếm được bạc trăm mới trở về. Từ đó, lão Hạc sống thui thủi một mình với con chó Vàng làm bạn, bòn vườn sống qua ngày. Sau trận ốm dai dẳng, lão không còn sức đi làm thuê được nữa. Rồi lại bão mất mùa, lão rơi vào hoàn cảnh khó khăn, cơ cực bội phần. Vì muốn giữ lại mảnh vườn cho con trai về có cái sinh sống, Lão Hạc dằn vặt lương tâm mình khi quyết định bán đi con chó Vàng. Lão nhờ ông giáo trông hộ mảnh vườn cho con trai và gửi tiền làm ma để không phiền hàng xóm. Lão Hạc xin ít bã chó của Binh Tư. Biết được chuyện này, ông giáo rất buồn vì nghĩ rằng con người như lão Hạc chỉ vì cái nghèo đói mà cũng bị tha hoá. Rồi lão chết đột ngột, dữ dội và đau đớn. Không ai biết vì sao lão chết trừ Ông Giáo và Binh Tư.

CH cuối bài 2

Câu 2 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải:

– Truyện có những nhân vật đáng chú ý: Lão Hạc, ông giáo, cậu Vàng.

– Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò dẫn dắt, giới thiệu và kết nối đối với phần sau của truyện, giúp người đọc hiểu rõ hơn về câu chuyện và nội dung ở các phần sau của văn bản.

CH cuối bài 3

Câu 3 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Phân tích nhân vật lão Hạc:

a. Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?

b. Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó Vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

c. Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em có suy nghĩ như thế nào về nhân vật này?

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ văn bản và trả lời câu hỏi theo tiến trình văn bản

Lời giải:

a. Hoàn cảnh của lão Hạc: Vợ mất sớm, một mình nuôi con khôn lớn. Trong nhà tài sản không có gì ngoài ba sào vườn, một túp lều nhỏ và một con chó được ông rất yêu quý đặt tên là cậu Vàng. Ông không có tiền cho con trai cưới vợ, người con trai bỏ đi đồn điền cao su, bỏ lại lão sống một mình. Sau một trận ốm, khi đã quá túng quẫn lão quyết định bán cậu Vàng – kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một người bạn.

Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ông giáo.

b. – Diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán chó:

+ Sau khi bán chó lão chạy sang nhà ông giáo kể về việc bán cậu Vàng với đôi mắt “ầng ậc nước”, mếu máo, đôi mắt ầng ậc nước, mặt co rúm lại, đầu nghẹo sang một bên, lão khóc hu hu…Lão dằn vặt đau đớn đến tận cùng.

+ Lão đã ăn năn, dằn vặt, day dứt vì mình đã “lừa một con chó”.

+ Lão khóc trong đau đớn vì không thể tha thứ cho bản thân mình.

+ Sau đó, lão tự an ủi bản thân vì đã “hóa kiếp cho nó”.

– Nguyên nhân khiến lão Hạc có hành động như vậy là do tình cảnh nghèo khó, khốn cùng lão bị dồn vào đến chân tường, không còn sự lựa chọn nào khác. Do sau trận ốm lão không thể tự lo cho bản thân và một phần cũng vì thương con, lo con trai sau khi đi đồn điền cao su về không có tiền lấy vợ.

– Trước khi chết, lão sang nhờ ông giáo giữ tiền và trông coi mảnh vườn, sau đó xin Binh Tư ít bả chó.

– Các chi tiết, từ ngữ miêu tả cái chết của Lão Hạc: Đau đớn, dữ dội, vật vã, âm thầm, lớn lao, thiêng liêng.

– Từ một số chi tiết về lão Hạc ở nửa sau tác phẩm, em nhận thấy lão Hạc là người có lòng tự trọng, biết lo xa. Lão không chấp nhận việc làm bất lương, không nhận sự giúp đỡ. Lão Hạc cũng là một người rất coi trọng nhân phẩm, danh dự. Ông coi trọng nó hơn cả mạng sống của mình.

CH cuối bài 4

Câu 4 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc,…)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

Đọc kĩ văn bản và chú ý những chi tiết về ông giáo

Lời giải:

Ông giáo là nhân vật đại diện cho tầng lớp trí thức tiểu tư sản nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. Sự bế tắc ấy được thể hiện ở chỗ ông chính là người chứng kiến mọi đau khổ của lão Hạc, con lão, của vợ ông, và có lẽ của rất nhiều người khác, nhưng ông chỉ có thể đứng nhìn mà không thể cứu giúp họ khỏi cái khổ đau ấy.

Nhân vật ông giáo vừa đóng vai trò dẫn dắt câu chuyện, vừa làm người tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính, qua đó thể hiện những suy nghĩ, tâm tư của bản thân ông trước những bão giông của cuộc đời.

CH cuối bài 5

Câu 5 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?

Hướng dẫn giải:

Trả lời câu hỏi theo ý hiểu

Lời giải:

Với truyện ngắn “Lão Hạc”, Nam Cao đã gửi gắm sự yêu thương, cảm thông và đau xót với số phận đau khổ, nghiệt ngã của người nông dân nghèo trước CMT8.

CH cuối bài 6

Câu 6 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc.và yêu tố mà em ấn tượng nhất.

Lời giải:

– Nghệ thuật:

+ Sử dụng ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật hiểu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện và cảm thông với Lão Hạc.

+ Nghệ thuật phân tích tâm lí già dặn, kể chuyện chân thực, màu sắc trữ tình đan xen triết lí sâu sắc.

+ Xây dựng được nhân vật có tính cá thể hóa cao.

– Yếu tố nghệ thuật mà em ấn tượng nhất chính là nghệ thuật xây dựng nhân vật, mỗi nhân vật trong tác phẩm đều đại diện cho một tầng lớp trong xã hội cũ, họ sống lầm than, nghèo khổ, chật vật và không có lối thoát. Cách xây dựng nhân vật này giúp người đọc hiểu rõ hơn về hoàn cảnh xã hội cũng như số phận chung của những người lao động thấp cổ bé họng lúc bấy giờ.

CH cuối bài 7

Câu 7 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)

Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Rút ra bài học cho bản thân

Lời giải:

Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí bởi đó là những tư tưởng, chiêm nghiệm về cuộc sống mà nhà văn muốn truyền tải đến người đọc, để ta hiểu thêm về con người và hoàn cảnh sống thời bấy giờ.

Em thích nhất đoạn văn “Chao ôi! Với những người ở quanh ta…..xa tôi dần dần.” vì đoạn văn này thể hiện sự cảm thông của tác giả với người lao động trong xã hội cũ, họ đã quá khổ sở để lo cho chính bản thân mình mà không thể động lòng thương với bất cứ ai.

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Lão Hạc (Nam Cao)

Đăng bởi: THCS Bình Chánh

Chuyên mục: Soạn Văn 8 Cánh diều