Ý chí là gì? Vai trò của ý chí trong cuộc sống

Cô Nguyễn Thanh Phương 24/05/2023

Mời bạn đọc cùng tìm hiểu Ý chí là gì trong bài viết dưới đây để có câu trả lời nhé.

Mục lục

Ý chí là gì?

Ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành động có mục đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn bên ngoài và bên trong. Đây là một hiện tượng tâm lí, ý chí cũng là một sự phản ánh hiện thực khách quan thông qua mục đích của hành động, nhưng mục đích đó không có sẵn mà được con người nhận thức một cách tự giác, mục đích ấy do các điều kiện của hiện thực khách quan quy định.

Ý chí là mặt năng động của ý thức, ý chí là hình thức tâm lí điều chỉnh hành vi tích cực nhất của con người, là năng lực tâm lí cho phép con người vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để thực hiện đến cùng mục đích đã xác định. “Sở dĩ như vậy là vì ý chí kết hợp được trong mình cả mặt năng động của trí tuệ lẫn mặt năng động của tình cảm đạo đức. “ý chí – đó là mặt hoạt động của trí tuệ và tình cảm đạo đức”.

Bạn đang xem: Ý chí là gì? Vai trò của ý chí trong cuộc sống

Năng lực kiểm soát, điều chỉnh hành vi một cách có ý thức nảy sinh trong hoạt động lao động. Động vật không có ý chí. Ý chí là mặt đặc trưng của tâm lí người, bởi vì con vật chỉ thích ứng một cách thụ động với thiên nhiên, còn con người bằng lao động – một loại hoạt động có ý thức – đã chinh phục và cải biến thiên nhiên. Ý chí con người được hình thành trong quá trình lao động. Ngay cả hoạt động lao động đơn giản nhất (ví dụ, việc săn bắt nguyên thủy…) cũng đòi hỏi con người phải có phẩm chất ý chí nhất định, nó hình thành nên ở con người những phẩm chất ý chí nhất định, Ph. Ănghen đã nói: “Loài người càng cách xa loài vật thì tác động của con người vào giới tự nhiên càng mang tính chất của một hoạt động có tính toán trước, tiến hành một cách có phương hướng vào những mục đích nhất định, đã đề ra từ trước.

Ý chí của con người được hình thành và biến đổi tuỳ theo những điều kiện xã hội – lịch sử, tùy theo những điều kiện vật chất của đời sống xã hội. Tính chất của những mục đích và những thúc đẩy đối với hành động của con người được quyết định bởi thính họ đại diện cho quyền lợi của giai cấp nào. Xu hướng của ý chí khác nhau trong những thời đại khác nhau và ở những đại diện của các giai cấp khác nhau.

Trong xã hội XHCN, những quan hệ được xây dựng trên nguyên tắc giúp đỡ lẫn nhau, hợp tác với nhau. ở đây có sự phối hợp hài hòa giữa mục đích của cá nhân và mục đích của xã hội.

Trong khi ý thức được mối liên hệ gắn bó mình với tập thể, cá nhân phục từng hoạt động chung của xã hội, của tập thể, bắt quyền lợi của cá nhân phục tùng những quyền lợi của dân tộc, vì vậy không thể đặt ra cho mình những mục đích đối lập với những mục đích của tập thể.

Giá trị chân chính của ý chí không phải chỉ ở chỗ ý chí đó như thế nào (cao hay thấp, mạnh hay yếu) mà thể hiện ở chỗ nó hướng vào cái gì. Cho nên cần phải phân biệt mức độ ý chí (hay cường độ ý chí) với nội dung đạo đức của ý chí.

Chỉ có những ý chí được giáo dục về đạo đức mới có thể giúp con người thực hiện được những chuyển biến lớn lao trong sự nghiệp của mình.

Nguồn gốc của ý chí?

Ý chí là từ để chỉ hành động có định hướng của con người. Ý chí nó xuất phát từ mục tiêu và sự rèn luyện nỗ lực không ngừng nghỉ. Ý chí thuộc về nhận thức không phải bản năng, vì vậy không phải con người ta sinh ra đã có sẵn ý chí. Để hình thành ý chí vững mạnh con người cần có một mục tiêu đủ lớn một kế hoạch thực hiện. Cùng với sự kiên định, tin tưởng và nỗ lực không ngừng có như vậy ý chí, bản lĩnh của một người mới được bộc lộ. Để hình thành một ý chí quật cường bạn cần có quá trình rèn luyện lâu dài, một niềm tin vững chãi và hệ kiến thức nền tảng bất biến. Trong các yếu tố hình thành nên ý chí thì kiến thức nền và niềm tin là 2 yếu tố quan trọng nhất.

Các yếu tố hình thành nên ý chí

Như đã chia sẻ có 3 yếu tố giúp hình thành nên ý chí của một người bao gồm: Nền tảng kiến thức; niềm tin kiên định; và mục tiêu đủ lớn. 3 yếu tố này kết hợp với các yếu tố bên ngoài cùng với hành động có định hướng sẽ tạo nên ý chí. Cụ thể như sau:

Nền tảng kiến thức: Con người khác với con vật ở chỗ biết học hỏi và tổng hợp kiến thức. Nền tảng kiến thức giúp con người làm việc có định hướng và niềm tin. Kiến thức quyết định mọi hành động của con người, mỗi người có hiểu biết khác nhau vì vậy ý chí và niềm tin cũng khác nhau.
Niềm tin kiên định: Nói đến ý chí là nói đến niềm tin, con người sẽ không có ý chí nếu không có niềm tin. Niềm tin là yếu tố thúc đẩy con người hành động. Người có ý chí chắc chắn phải niềm tin vững chãi, nếu họ không tin họ sẽ không hành động. Ý chí thiên về lý chí người có ý chí phải làm chủ cảm xúc bản thân thật tốt.

Biểu hiện, đặc điểm của ý chí

Đó là tính mục đích, tính độc lập, tính quyết đoán, tính kiên trì tính tự chủ.

Tính mục đích

Tính mục đích là phẩm chất quan trọng của ý chí, đó là kĩ năng của con người biết đề ra cho hoạt động và cuộc sống của mình mục đích. Biết điều khiển hành vi của mình phục từng các mục đích – Nhưng tính mục đích của người lớn phụ thuộc vào thế giới quan và những nguyên tắc đạo đức của người đó – Tính mục đích còn mang tính giai cấp. Vì vậy mà khi xem xét tính mục đích không phải xem xét ở góc độ hình thức mà phải xét ở mặt nội dung.

Ví dụ: ý chí của bọn cướp của giết người khác với ý chí của những người chiến sĩ cách mạng.

Khác ở chỗ người chiến sĩ cách mạng đã biết đặt mục đích là vì nhân dân vì Tổ quốc, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc…

Vì vậy, nhà trường phải thường xuyên giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh, giúp cho các em trở thành người sống. làm việc có mục đích cao đẹp.

Tính độc lập

Đó là năng lực quyết định và thực hiện hành động đã dự định mà không chịu ảnh hưởng của người khác. Tính độc lập thể hiện ở chỗ con người có thể từ bỏ ý kiến của mình để phục từng người khác (nhưng là ý kiến đúng).

Điều đáng chú ý là tính độc lập ở đây không giống với tính bướng bỉnh, tính bảo thủ, nghĩa là bất luận ý kiến của người khác đúng hay sai họ đều phủ định giữ nguyên ý kiến của mình. Tính độc lập – không có nghĩa là không phục tùng ý kiến của người khác, của tập thể. Song cũng không có nghĩa là phải “a dua”, “gió chiều nào theo chiều đó” hay bắt chước một cách không có ý thức.

Tính độc lập giúp cho con người hình thành được niềm tin vào sức mạnh của mình.

Tính quyết đoán

Là khả năng đưa ra được những quyết định kịp thời, không dao động, không phụ thuộc vào người khác.

Tính quyết đoán không phải thể hiện ở hành động thiếu suy nghĩ, mà là những hành động có cân nhắc, có căn cứ. Con người có tính quyết đoán là có niềm tin vào sự thành công, vào sự đúng đắn của những suy nghĩ của mình.

Tiền đề của tính quyết đoán là tính dũng cảm, nghĩa là sự nhút nhát, mềm yếu thì không thể có được tính quyết đoán. Người có tính quyết đoán luôn luôn có hành động dứt khóat, nhanh, đúng lúc, không dao động. Ngược lại người không có tính quyết đoán thường hay do dự, dao động và hành động không đúng lúc, không kịp thời và hay hoài nghi.

Tính bền bỉ (hay kiên trì)

Phẩm chất này được biểu hiện ở kĩ năng vượt khó khăn để đạt mục đích không tính thời gian ngắn hay dài miễn đạt mục đích đặt ra. Không bao giờ cảm thấy mệt mỏi, chán nản, những khó khăn không làm họ nhụt chí mà còn làm tăng nghị lực để vượt qua khó khăn. Phẩm chất bền bỉ rất cần đối với người làm công tác giáo dục. Song chúng ta cũng cần phân biệt người có tình bền bỉ, dẻo dai khác với người có tính lì lợm, bướng bỉnh, kém ý chí.

Tính bướng bỉnh ở học sinh được biểu hiện rõ nhất là thái độ phản ứng của các em đối với người lớn khi có thái độ thiếu tế nhị hoặc ở tính đỏng đảnh của đứa trẻ được gia đình nuông chiều, từ đó các em quan niệm sai về phẩm chất này, các em đánh giá tính bướng bỉnh, nũng nịu, đỏng đảnh là thể hiện tính cứng rắn, tính độc lập, không dao động.

Tính tự chủ

Là khả năng làm chủ bản thân, duy trì được sự kiểm soát các hành vi của bản thân: như chiến thắng với những thúc đẩy không mong muốn, không lành mạnh, tính tự chủ là khả năng kiểm soát, làm chủ được những xúc động, cảm xúc (sợ hãi, giận dữ) xảy ra không đúng lúc, không cần thiết của mỗi người.

Tính tự chủ giúp con người khắc phục được tính cục cằn cũng như các trạng thái tâm lí khác (buồn chán, hoang mang, dao động, hoài nghi…), những trạng thái tâm lí này thường nảy sinh trong công tác, trong quan hệ với đồng nghiệp, trong quan hệ giữa cá nhân với cá nhân.

Tính tự chủ của con người được hiểu là sự kiềm chế những cảm xúc, xúc động trong tình cảm. Khi kiềm chế những cảm xúc đó người ta gắn liền nó với những phản ứng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ.

Sở dĩ có những cách hiểu bó hẹp như vậy vì phẩm chất ý chí này thường biểu hiện rõ nhất trong phạm vi điều khiển, điều chỉnh các cảm xúc – thực ra nó còn có khả năng điều khiển, điều chỉnh hành vi con người trong giao tiếp.

Vai trò của ý chí trong cuộc sống

Ý chí nghị lực mang đến thành công trong cuộc sống

– Ý chí nghị lực của con người không phải tự nhiên sinh ra, mà nó xuất phát và được rèn luyện từ gian khổ của cuộc sống. Người xưa thường nói: “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”, khi người ta bị hiếp đáp nghèo khó, tủi nhục thì ý chí nghị lực và sự quyết tâm vượt qua số phận để cải thiện đời sống sẽ cao lên gấp bội.

– Đối với những người may mắn sinh ra trong cuộc sống nhung lụa, giàu sang thì ý chí nghị lực của họ yếu dần đi và có thể mất đi nếu như họ không cố gắng. Đến một lúc nào đó, khi họ gặp thất bại và khó khăn thường sụp đổ nhanh chóng và bỏ cuộc sớm. Vậy nên muốn có nghị lực ta phải rèn luyện, đi từ gian khó mà lên. Trời không lấy hết đi của ai thứ gì, nghị lực là tài sản lớn nhất và vô giá mà cuộc sống ban tặng cho những người bị cuộc sống lấy đi sự may mắn.

Ý chí nghị lực tạo sự bản lĩnh và dũng cảm

– Biểu hiện của ý chí nghị lực đó là người luôn dám đương đầu với mọi khó khăn thử thách, là người dám nghĩ, dám làm, dám sống. Câu chuyện về chàng trai Nguyễn Sơn Lâm, chỉ cao chưa đầy một mét, đi phải chống nạng nhưng lại giỏi ba thứ tiếng, từng thi Việt Nam Idol 2010, năm 2011, anh là người đã chinh phục đỉnh Phanxipăng và trở thành người khuyết tật Việt Nam đầu tiên đặt chân lên đỉnh núi này mà không cần đến sự giúp đỡ của người khác.

– Vì vậy, con người ta đừng tự chỉ biết tự trách bản thân vì mình sinh ra không được may mắn hơn người khác. Dù ở trong hoàn cảnh nào cũng phải biết cố gắng vươn lên để biến những điều không may mắn thành động lực để làm nên bản lĩnh và bước đến thành công.

Ý chí nghị lực giúp bạn khắc phục mọi khó khăn và thử thách

Có thể thấy, ý chí nghị lực giúp chúng ta khắc phục những khó khăn và thử thách, rèn cho ta niềm tin và thúc đẩy chúng ta luôn hướng về phía trước, vững tin vào tương lai. Người phương tây từng nói “hãy hướng về ánh sáng, mọi bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn”, Nick Jivucic từng nói ” Không có mục tiêu nào quá lớn, không có ước mơ nào quá xa vời”, chị Đặng Thùy Trâm từng nói “Đời phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố” tất cả đều chứa đựng trong đó những thông điệp lớn lao về ý chí và nghị lực. Vậy bạn đã có câu trả lời làm thế nào để thực hiện ước mơ rồi đúng không, chỉ cần bạn kiên trì có ý chí nghị lực không ngại khổ, ngại khó thì bạn sẽ thực hiện được.

Ý chí nghị lực giúp bạn trở nên tự tin hơn

– Có lẽ, bạn không còn xa lạ với câu chuyện của một người nổi tiếng như Bill Gate. Ông đã bỏ dở con đường học của mình để tự thành lập một công ty phần mềm nhưng khởi đầu nào cũng phải trải qua thất bại và ông cũng không ngoại lệ. Và nhờ có ý chí nghị lực phi thường sau bao lần vấp ngã, ông cũng không bỏ cuộc và cuối cùng ông đã trở thành tỷ phú bậc nhất của nhân loại. Hay câu chuyện của Chungzuzung – Chủ tịch tập đoàn Huyndai Hàn Quốc cũng có xuất phát điểm là một người nông dân, công nhân rồi đến Chủ tịch tập đoàn Huyndai cũng là cả một quá trình “gian nan rèn luyện” mới thành công.

– Chính vì vậy, giàu hay nghèo không quan trọng, quan trọng là bạn có thực sự tự tin là mình có thể vượt qua khó khăn, thử thách để có được thành công hay không thôi. Thành công không tự nhiên sinh ra, cũng không tự nhiên mất đi mà nó phụ thuộc vào ý chí nghị lực của bản thân bạn mỗi ngày.

Làm thế nào rèn luyện ý chí?

Để rèn luyện ý chí thì các bạn phải rèn luyện ở cả ba phương diện, đó là suy nghĩ – quyết định – hành động. Cho nên để được xem là một con người có ý chí ta phải đạt được mức suy nghĩ thấu đáo – tinh thần quyết đoán – hành động tự chủ. Những đức tính này phải trung hòa lẫn nhau, bởi nếu như thái quá sẽ dẫn đến có hại cho ý chí.

Trong cuộc sống vô vàn yếu tố tác động đến ý chí, chẳng hạn như tình cảm nồng nhiệt giúp bạn bền chí hành động cũng như quyết đoán hơn; biết nhiều giúp ta suy nghĩ thấu đáo; lời khen chê giúp ta luôn không ngừng cố gắng vươn lên.

Tóm lại, ý chí chính là thước đó phẩm giá của mỗi con người chúng ta, nên mỗi cá nhân hãy luôn tự rèn luyện để có ý chí và nghị lực sống thật mạnh mẽ, tuyệt đối không yếu đuối và hèn nhát.

Muốn được như vậy thì ngay từ bây giờ các bạn hãy là chính mình, sống với những khát vọng và ước mơ, ngày ngày rèn luyện để vươn đến mục đích thành công nhé!

Sống trên đời phải có ý chí, mọi người thành bại đều từ ý chí chúng ta mà ra. Ý chí chúng ta tốt, ý chí đi lên, ý chí là là hệ chuỗi domino: có ý chí là sẽ lạc quan, lạc quan sẽ dẫn đến làm việc hiệu quả, làm việc hiệu quả sẽ hoàn thành công việc , hoàn thành công việc là thành công với mục tiêu chúng ta đặt ra.

Kẻ thù, công việc khó nhất của bạn thân là chiến thắng được ý chí. Việc dễ dàng nhất mà mang cho chúng ta thành công cũng chính là có ý chí. Khó khăn gian nan muôn trùng trước mắt cũng không thể làm vơi ý chí trong bản thân mỗi chúng ta. Ý chí chính là chiếc chìa khóa duy nhất dẫn đến cánh cửa thành công. Hy vọng qua bài biết này bạn sẽ nắm rõ được khái niệm ý chí là gì? Các phẩm chất cơ bản của ý chí ra sao và rèn luyện để trở thành người có ý trí, nghị lực cao trong cuộc sống!

***

Trên đây là nội dung bài viết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Ý chí là gì. Mọi thông tin trong bài viết Ý chí là gì? Vai trò của ý chí trong cuộc sống đều được xác thực rõ ràng trước khi đăng tải. Tuy nhiên đôi lúc vẫn không tránh khỏi những sai xót đáng tiếc. Hãy để lại bình luận xuống phía dưới bài viết để đội ngũ biên tập được nắm bắt ý kiến từ bạn đọc.

Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Tổng hợp