Mời các em theo dõi nội dung bài học về Thuật ngữ là gì? Đặc điểm của thuật ngữ do thầy cô trường THCS Bình Chánh biên soạn. Hy vọng sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em học tốt và hoàn thành tốt bài tập của mình.
Mục lục
Thuật ngữ là gì?
Thuật ngữ là các từ vựng biểu thị các khái niệm trong một số lĩnh vực như khoa học, công nghệ cụ thể. Thuật ngữ có đặc thù riêng và không thể thiếu trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ.
Ví dụ thuật ngữ:
Bạn đang xem: Thuật ngữ là gì? Đặc điểm của thuật ngữ
Các định nghĩa về Lực là gì, thế nào là trọng lực, Lực ma sát, Lực đàn hồi,… là các thuật ngữ trong Vật Lý
Các thuật ngữ trong địa lý như: Xâm thực, Dân số, Cơ cấu, Khí Hậu,…
Đặc điểm của thuật ngữ
Thuật ngữ sẽ có những đặc điểm riêng các bạn cần nắm được để có thể phân biệt hay khi xác định thuật ngữ.
Thuật ngữ có đặc điểm cụ thể như sau:
- Thuật ngữ ít khi được sử dụng, chúng cũng không có tính phổ biến, thường chỉ xuất hiện trong một lĩnh vực nhất định nào đó.
- Mỗi thuật ngữ sẽ chỉ biểu thị cho một khái niệm và mỗi khái niệm cũng chỉ diễn tả cho 1 thuật ngữ.
- Các thuật ngữ sẽ không bị thay đổi khi ở các ngôn ngữ khác nhau, có nghĩa là thuật ngữ mang tính quốc tế, được sử dụng thống nhất trên hầu hết thế giới.
- Không như các từ ngữ khác, thuật ngữ không mang sắc thái biểu cảm nào cả.
Xây dựng thuật ngữ như thế nào?
Mỗi thuật ngữ đều sẽ có những quy tắc riêng để đảm bảo sự chính xác, duy nhất trong các ngành nghề khoa học, công nghệ đó. Thuật ngữ được xây dựng dựa trên những thuộc tính sau:
- Tính chính xác: một thuật ngữ sẽ chỉ biểu thị cho một khái niệm duy nhất, chính vì vậy sẽ không có sự đồng âm hay nhiều nghĩa.
- Tính quốc tế: các thuật ngữ có thể sử dụng được ở bất kì đâu trên toàn thế giới, đơn giản vì thuật ngữ mang tính quốc tế.
- Tính hệ thống:
+ Nội dung: một thuật ngữ sẽ tương ứng với một khái niệm, chúng còn có quan hệ với các thuật ngữ khác.
+ Hình thức: các thuật ngữ cùng hệ thống sẽ có kết cấu hoàn chỉnh (ví dụ là từ loại một nghĩa, dấu câu chuẩn)
Một số điều cần lưu ý về thuật ngữ
Mặc dù mang những ý nghĩa đặc biệt và tính khoa học, nhưng thuật ngữ vẫn nằm trong hệ thống ngôn ngữ chung, vì vậy có vốn từ vựng chung và có thể chuyển hóa được qua lại với các lớp nghĩa khác.
Thuật ngữ thường chỉ dùng trong các ngành, lĩnh vực đặc thù. Tuy nhiên vẫn có những thuật ngữ được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Và cũng có những từ ngữ được dùng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày trở thành thuật ngữ.
Ví dụ thuật ngữ sau:
+ Com-pu-ter hay internet là những thuật ngữ thuộc ngành công nghệ thông tin nhưng lại được sử dụng rất phổ biến trong cuộc sống hàng ngày.
+ Hay các từ thông thường trong giao tiếp hàng ngày như nước, muối, không khí lại được đưa vào như một thuật ngữ trong lĩnh vực hóa học.
Không phải một thuật ngữ chỉ có thể dùng cho một lĩnh vực nhất định, mà còn có thể dùng cho nhiều ngành khác nhau. Thậm chí là có thể mượn thuật ngữ của một ngành khác để biểu thị một định nghĩa mới của ngành.
Ví dụ: Vi-rút là thuật ngữ của ngành sinh học chỉ một dạng cá thể sống gây ra bệnh. Ngoài ra nó còn được mượn dùng trong tin học để chỉ những chương trình hay mã đoạn lây lan nhiễm từ ổ, file…
Thuật ngữ yêu cầu tính chính xác tuyệt đối cao nên cần lưu ý khi bạn sử dụng, phải nắm chắc được khái niệm trong từng lĩnh vực cụ thể, tránh gây nhầm lẫn hay khó hiểu.
Ví dụ minh họa về thuật ngữ
Hoán dụ được định nghĩa là cách gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác và giữa chúng có một mối quan hệ hoặc có điểm tương đồng nào đó với nhau nhằm mục đích tăng sức biểu đạt, diễn tả cảm xúc cho người nói, người viết tốt hơn.
=> Hoán dụ là một thuật ngữ trong môn Ngữ Văn.
Axit là các hợp chất hóa học mà có thể hòa tan trong nước, axit đặc trưng bởi vị chua, viết công thức tổng quát sẽ là HxA.
=> Axit là một thuật ngữ môn Hóa học.
Số thực là bao gồm tập hợp các số vô tỉ với tập hợp số hữu tỉ.
=> Số thực là một thuật ngữ môn toán học.
Centimét là một đơn vị đo khoảng cách thường dùng, một centimet sẽ bằng 1/100 mét.
=> Centimet là một thuật ngữ của toán học.
Bài tập luyện tập về thuật ngữ
Câu 1: Trong mỗi ngành khoa học công nghệ, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, và ngược lại, mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ, đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: A
Câu 2: Từ “ba- zơ” là thuật ngữ dùng trong ngành khoa học nào?
A. Hóa học
B. Toán học
C. Kinh tế học
D. Mĩ thuật
Đáp án: A
Câu 3: Dòng nào sau đây không phải là thuật ngữ khoa học?
A. Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít
B. Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
C. Văn học Nga chỉ ngành văn học được viết bằng tiếng Nga hoặc do những người mang quốc tịch Nga viết.
D. Nước là chất lỏng, không màu, không mùi, không vị, có trong sông, hồ, biển,…
Đáp án: D
Câu 4: Thuật ngữ là gì?
A. Là những từ biểu thị những khái niệm khoa học
B. Là những từ biểu thị những khái niệm khoa học, công nghệ, được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ
C. Là những từ biểu thị khái niệm có trong cuộc sống, được sử dụng trong các văn bản khoa học công nghệ
D. Cả 3 đáp án trên đều đúng
Đáp án: B
Câu 5: Từ “số thập phân” là thuật ngữ khoa học của ngành nào?
A. Toán học
B. Văn học
C. Lịch sử
D. Vật lý
Đáp án: A
Câu 6: Một thuật ngữ có thể biểu thị cho nhiều khái niệm của nhiều ngành. Đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
Câu 7: Từ “đa dạng sinh học” là thuật ngữ dùng trong ngành khoa học nào?
A. Hóa học
B. Sinh học
C. Kinh tế học
D. Mĩ thuật
Đáp án: B
Câu 8: Dòng nào sau đây không phải là thuật ngữ khoa học?
A. Muối là tinh thể trắng, không mùi, vị mặn, thường được tách từ nước biển, dùng để ăn (không phải thuật ngữ)
B. Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
C. Muối là hợp chất mà phân tử có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
D. Thạch nhũ là sản phẩm hoàn thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các bô-nic
Đáp án: A
Câu 9: Thuật ngữ thường có tính biểu cảm, đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
Câu 10: Thuật ngữ là gì?
A. Là những từ biểu thị những khái niệm khoa học
B. Là những từ biểu thị những khái niệm khoa học, công nghệ, được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ
C. Là những từ biểu thị khái niệm có trong cuộc sống, được sử dụng trong các văn bản khoa học công nghệ
D. Cả 3 đáp án trên đều đúng
Đáp án: B
Câu 11: Thuật ngữ thường có tính biểu cảm, đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
Câu 12: Dòng nào sau đây không phải là thuật ngữ khoa học?
A. Muối là tinh thể trắng, không mùi, vị mặn, thường được tách từ nước biển, dùng để ăn (không phải thuật ngữ)
B. Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.
C. Muối là hợp chất mà phân tử có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít.
D. Thạch nhũ là sản phẩm hoàn thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hòa tan trong nước có chứa a-xít các bô-nic
Đáp án: A
Câu 13: Từ “ẩn dụ” là thuật ngữ của ngành khoa học nào?
A. Văn học
B. Địa lí
C. Sử học
D. Toán học
Đáp án: A
Câu 14: Trong hai câu sau, trường hợp nào từ “hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ?
A. Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển, …là một hỗn hợp.
B. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
Đáp án: A
Câu 15: Những từ in đậm trong đoạn thơ sau có được coi là thuật ngữ không?
Em là ai? Cô gái hay nàng tiên
Em có tuổi hay không có tuổi
Mái tóc em đây hay là mây là suối
Đôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm giông
Thịt da em hay là sắt là đồng
A. Có
B. Không
Đáp án: A
Câu 16: Đâu là thuật ngữ khoa học của môn Văn?
A. A-xít
B. Hoán dụ
C. Cơ học
D. Lực đẩy
Đáp án: B
Câu 17: Trong mỗi ngành khoa học công nghệ, mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, và ngược lại, mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ, đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: A
Câu 18: Một thuật ngữ có thể biểu thị cho nhiều khái niệm của nhiều ngành. Đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
Câu 19: Từ “véc-tơ” là thuật ngữ khoa học của ngành nào?
A. Văn học
B. Vật lí
C. Toán học
D. Hóa học
Đáp án: C
Câu 20. Sắp xếp các thuật ngữ sau vào bảng sau sao cho thuộc lĩnh vực phù hợp:
|
Văn học |
Lịch sử | Toán học | Địa lí |
| … | … | … | … |
Các thuật ngữ: nhân vật, đường thẳng, cổ đại, động đất, hình tròn, sử thi, hiện đại, cách mạng vô sản, biểu đồ, tiểu thuyết, cải cách ruộng đất, từ ghép, Bắc cực, chiến dịch, núi băng, câu cầu khiến, véc-tơ, tổng khởi nghĩa, Trái Đất chu vi, nhiệt đới, tam giác, dấu chấm.
Gợi ý:
| Văn học | Lịch sử | Toán học | Địa lí |
| nhân vật, sử thi, tiểu thuyết, từ ghép, câu cầu khiến, dấu chấm | cổ đại, hiện đại, cách mạng vô sản, cải cách ruộng đất, chiến dịch, tổng khởi nghĩa | đường thẳng, hình tròn, véc-tơ, chu vi, tam giác | động đất, Bắc cực, núi băng, Trái Đất, nhiệt đới |
Câu 21. Viết một đoạn văn có sử dụng thuật ngữ dùng trong lĩnh vực văn học.
Gợi ý:
Với câu tục ngữ “Tấc đất tấc vàng”, ông cha ta muốn nói về tầm quan trọng của đất đai. “Tấc” chính là một đơn vị đo lường. “Đất” là chất rắn làm thành lớp trên cùng của bề mặt Trái Đất, tạo thành khoảng không gian có thể dùng để con người sinh sống hoặc sản xuất. Còn vàng” là một kim loại quý, có giá trị kinh tế cao. Việc so sánh “tấc đất” so sánh với “tấc vàng” đã cho thấy tầm quan trọng của đất đai trong cuộc sống của con người. Từ công việc trồng trọt, chăn nuôi đến việc xây dựng nhà cửa để sinh sống, làm việc hay vui chơi. Đặc biệt nhất, đất đai có ý nghĩa quan trọng với một quốc gia. Đất đai chính là chủ quyền lãnh thổ – điều bất khả xâm phạm của dân tộc. Lịch sử đất nước ta đã trải qua những cuộc đấu tranh, từ kẻ thù phương Bắc đến thực dân Pháp và đế quốc Mĩ. Hàng triệu con người đã đánh đổi xương máu để giữ gìn mảnh đất của quê hương. Khi hiểu được tầm quan trọng của đất đai, chúng ta cần cố gắng để giữ gìn. Cần hạn chế những hành vi có thể làm ô nhiễm nguồn đất. Đồng thời, mỗi người phải biết sử dụng đất một cách hợp lý, nhất là trong sản xuất nông nghiệp nên thường xuyên cải tạo để đất luôn màu mỡ. Ý thức về việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc cũng là một điều vô cùng quan trọng. Mỗi người hãy cùng chung tay để bảo vệ tài nguyên đất vô cùng quý giá.
Thuật ngữ được sử dụng: Tục ngữ (Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt (tự nhiên, lao động, sản xuất, xã hội) được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ lời ăn tiếng nói hằng ngày)
Câu 22: Hãy tìm các thuật ngữ và sắp xếp chúng vào các lĩnh vực cụ thể sau:
– Lĩnh vực văn học: Cốt truyện, ẩn dụ, từ láy, từ cảm thán, hoán dụ,…
– Lĩnh vực sinh học: di truyền,mã gen, biến dị, đột biến gen,…
– Lĩnh vực địa lý: Dân số,khí hậu, biến đổi, Xâm thực, bức xạ mặt trời…
– Lĩnh vực Toán học: phương trình, đường phân giác, góc phân giác, tam giác đều,…
– Lĩnh vực Vật lý: Ampe kế, lực đàn hồi, lực Ác-si-mét, Tốc độ, Gia tốc…
Câu 23: Hãy tìm một số thuật ngữ mô phỏng lại thuật ngữ nước ngoài hoặc mượn nguyên từ thuật ngữ nước ngoài
– Thuật ngữ mô phỏng lại thuật nước ngoài:
+ Software: phần mềm thuật ngữ trong lĩnh vực tin học
+ Suffix: Hậu tố thuật ngữ trong lĩnh vực Ngữ Văn
+ Ultrasound: Siêu âm thuật ngữ trong lĩnh vực y học
– Thuật ngữ mượn nguyên nước ngoài như: calci, sulfur (trong lĩnh vực hóa học); Calcium, axit amin (trong lĩnh vực sinh học),…
***
Trên đây là nội dung bài học Thuật ngữ là gì? Đặc điểm của thuật ngữ do thầy cô trường THCS Bình Chánh biên soạn và tổng hợp. Hy vọng sẽ giúp các em hiểu rõ nội dung bài học và từ đó hoàn thành tốt bài tập của mình. Đồng thời luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra sắp tới. Chúc các em học tập thật tốt.
Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Học tập
- Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của em về vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay (25 mẫu)
- Rừng là lá phổi xanh của nhân loại. Em hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên (5 mẫu)
- Bạo lực học đường đang là vấn đề được cả xã hội quan tâm. Em hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của em về vấn đề trên (51 mẫu)
- Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng,…), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán (25 mẫu)
- Nêu một tác phẩm văn nghệ mà em yêu thích và phân tích ý nghĩa, tác động của tác phẩm ấy đối với mình (9 mẫu)
- Phân tích Tiếng nói của văn nghệ của Nguyễn Đình Thi lớp 9 hay nhất (17 mẫu)
- Abigail Western là ai? Câu chuyện về Abigail Western
- Ai là người sáng tạo ra tiếng Việt? Bảng chữ cái tiếng Việt có bao nhiêu chữ?
- Ai mặc noọng báu là gì? Ý nghĩ của Ai mặc noọng báu
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì? Các hình thức ẩn dụ
- Ẩn dụ là gì? Các hình thức ẩn dụ
- B Ray là ai? Con đường sự nghiệp của B Ray
- Bad Boy là gì? Dấu hiệu nhận biết Bad Boy
- Bae là gì? Ý nghĩa của từ BAE
