Mời các em theo dõi nội dung bài học về Tác giả Minh Huệ là ai? Tiểu sử và sự nghiệp của tác giả Minh Huệ do thầy cô trường THCS Bình Chánh biên soạn. Hy vọng sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em học tốt và hoàn thành tốt bài tập của mình.
Mục lục
Tác giả Minh Huệ là ai?
Nhà thơ Minh Huệ là người con của quê hương Nghệ An, ông làm thơ từ thời kì kháng chiến chống Pháp. Vừa là một chiến sĩ, vừa là một nhà thơ nên lời thơ của ông thể hiện được tinh thần của người lính. Ông đã viết những bài thơ hay và ấn tượng, trong đó tác phẩm nổi bật là bài Đêm nay Bác không ngủ.
Tiểu sử của tác giả Minh Huệ
– Tên khai sinh: Nguyễn Đức Thái
– Quê quán: Bên Thủy, nay thuộc phường Quang Trung, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
– Bút danh: Mai Quốc Minh, Nguyễn Thái, Minh Huệ (bút danh Minh Huệ được biết đến nhiều nhất)
Ông hoạt động cho Việt Minh từ tháng 5 năm 1945 và tham gia giành chính quyền ở Nghệ An trong Cách mạng tháng Tám năm 1945. Khi quân Pháp nổ súng tái chiếm Đông Dương, ông hoạt động tuyên truyền, văn nghệ tuyên huấn, báo chí ở Nghệ An, khu ủy khu Bốn và một số nơi. Ông bắt đầu viết năm 1951, khi mới 24 tuổi. Ông từng là Hội trưởng Hội sáng tác Văn nghệ liên khu IV,Trưởng ban thơ, lý luận, phê bình; Văn học dịch Nhà xuất bản văn học,Ủy viên Ủy ban hành chính kiêm Trưởng ty Văn hóa Nghệ An.
Sau khi chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát hoàn toàn miền Bắc, ông tiếp tục đi học và tốt nghiệp đại học Văn, được kết nạp làm Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1957), Chủ tịch Hội văn nghệ Nghệ Tĩnh, Ủy viên Ủy ban Trung ương Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam (1984-1991).
Minh Huệ mất ngày 11 tháng 10 năm 2003.
Sự nghiệp của tác giả Minh Huệ
– Tác phẩm tiêu biểu: Dòng máu Việt Hoa (1954); Tiếng hát quê hương (1959); Rừng xưa rừng nay (bút ký, 1962); Đất chiến hào (1970); Mùa xanh đến (1972); Ngọn cờ Bến Thủy (truyện ký, 1974-1979); Người mẹ và mùa xuân (truyện ký, 1981); Đêm nay Bác không ngủ (1976); Phút bi kịch cuối cùng (1990); Thưởng thức thơ viết về Bác Hồ (1992)….
– Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật với 3 tập thơ: Đêm nay Bác không ngủ (1985); Tiếng hát quê hương (1959); và Đất chiến hào (1970).
– Trong số tất cả những sáng tác của mình, “Đêm nay Bác không ngủ” là bài thơ nổi tiếng nhất của ông. Bài thơ dựa trên sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” miêu tả hoàn cảnh khi mọi người ngủ ở túp lều tranh. Bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam và tình cảm khâm phục, kính yêu của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ của dân tộc.
Tác phẩm tiêu biểu: Đêm nay bác không ngủ
Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được sáng tác năm 1951,in trong cuốn Thơ Việt Nam 1945 – 1975 của NXB Tác phẩm mới, Hà Nội vào năm 1976
Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ được sáng tác dựa trên một sự kiện có thật: trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc kháng chiến của nhân dân ta. Và trong hồi kí của mình, nhà thơ đã kể lại cuộc gặp gỡ với một chú bộ đội vừa từ Việt Bắc trở về. Trong cuộc gặp gỡ ấy, tác giả đã lắng nghe kỉ niệm được gặp Bác trong một đêm hành quân đi chiến dịch Biên giới của chú bộ đội. Vô cùng xúc động trước tình cảm, hành động của Bác, Minh Huệ đã sáng tác ngay bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.
Thông tin về tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ của tác giả Minh Huệ
Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ này được viết vào năm 1951 và lấy cảm hứng từ sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp ra mặt trận, theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân Việt Nam. Tại thời điểm đó, bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” tả lại hoàn cảnh khi mọi người đang ngủ trong các túp lều tranh trên chiến trường.
Bố cục: 3 đoạn
Đoạn 1 (Từ đầu … đến “Lấy sức đâu mà đi”): Trình bày sự thức dậy lần thứ nhất của một đội viên.
Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “Anh thức luôn cùng Bác”): Trình bày sự thức dậy lần thứ ba của đội viên.
Đoạn 3 (Còn lại): Tập trung vào suy tư và cảm xúc của đội viên về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thể thơ
Bài thơ này viết theo thể thơ 5 chữ.
Giá trị nội dung
Tác phẩm này kể về một đêm mà Chủ tịch Hồ Chí Minh không ngủ trên chiến trường trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Nó thể hiện tình cảm sâu sắc của Bác Hồ với nhân dân và bộ đội Việt Nam, đồng thời thể hiện sự kính trọng và tình cảm khâm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ vĩ đại của họ.
Giá trị nghệ thuật
Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ, với việc sử dụng nhiều vần liền nhau để phù hợp với lối kể chuyện.
Phương thức biểu đạt tự sự, kết hợp một cách tự nhiên giữa các yếu tố biểu cảm và miêu tả.
Hình ảnh và chi tiết trong bài thơ được thể hiện một cách giản dị, chân thực và cảm động, giúp tạo nên một tác phẩm vừa thể hiện tình cảm sâu sắc, vừa mang giá trị nghệ thuật.
Tóm tắt bài thơ
Trong những năm cuộc kháng chiến chống Pháp, một giai đoạn đầy gian khổ của dân tộc, có nhiều đêm dài mà Bác Hồ không thể chợp mắt. Trong số những đêm không ngủ đó, bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của nhà thơ Minh Huệ đã ghi lại một câu chuyện chân thực về một trong những đêm đó của Người.
Vào một đêm khuya, trong một lán nhỏ giữa rừng, khi mọi người đã mất giấc ngủ, một trận mưa rừng lạnh buốt bất ngờ đổ xuống. Trong tình cảnh đó, một đội viên thức dậy và bất ngờ thấy Bác Hồ không hề chợp mắt. Người đang ngồi đốt lửa và dém chăn cẩn thận cho từng người, canh giấc ngủ cho bộ đội. Anh đội viên mời Bác đi nghỉ nhưng Bác từ chối, tiếp tục suy tư sâu xa.
Lần thứ ba anh tỉnh giấc, anh hoảng hốt khi vẫn thấy Bác ngồi yên lặng, chòm râu im phăng phắc. Anh nhiệt tình, nằng nặc mời Bác đi nghỉ trước khi ánh sáng bình minh xuất hiện. Tuy nhiên, khi nghe Bác chia sẻ nỗi lo lắng của Người, Bác nói rằng Người không thể ngủ được vì Người quan tâm đến đoàn dân đang nằm ngoài rừng trong trời mưa rét, không có chăn, không có chiếu, chịu đựng sự lạnh và ẩm ướt. Người chỉ mong cho ánh sáng mặt trời xuất hiện thật sớm thật nhanh để làm ấm họ.
Hiểu được nỗi niềm tâm sự này, tình yêu thương mênh mông, rộng lớn, và ấm áp của người Cha già kính yêu, anh đội viên cảm phục không tưởng. Anh quyết định thức cùng Bác, để chia sẻ một phần nhỏ của gánh nặng và lòng lo của người lãnh đạo vĩ đại.
Kể lại nội dung bài thơ
Sau những ngày vất vả hành quân, đơn vị tạm nghỉ tại một cánh rừng, lưu lại trong những túp lều tranh giản dị và trống trải. Ngày đó, trời mưa rơi lặng lẽ, những hạt mưa dày đặc che phủ mái lều. Gió thổi qua khe cửa, nhẹ nhàng rút từng hơi, hòa quyện với âm thanh của rừng. Không gian trở nên lạnh lẽo đến tái tê, và đôi khi, những cơn gió lạnh như dao cắt, làm cho đêm trở nên lạnh buốt. Đã là đêm khuya sâu thăm thẳm, tất cả các chiến sĩ đã chìm vào giấc ngủ.
Nhưng ở bên bếp lửa, Bác Hồ vẫn thao thức, không thể ngủ. Ánh lửa lung linh, ngọn lửa hồng cháy rực sưởi ấm, xua tan bớt cảm giác lạnh lẽo của mùa đông. Bác Hồ ngồi yên, vẻ mặt trầm ngâm, suy tư sâu xa. Bác mặc bộ quần áo xanh đã trải qua nhiều năm tháng, nó đã bạc màu theo thời gian. Người đã trải qua nhiều năm tháng và đôi mắt của Người, sáng tỏ như những vì sao, đã có nhiều nếp nhăn, và bên dưới đôi mắt đó là những vết thâm quầng, đó là dấu vết của những đêm thao thức không ngủ.
Bác Hồ bất ngờ thêm củi vào lửa, và tiếng nổ lách tách từ bếp lửa khiến lửa hồng bừng sáng hơn. Sau đó, Bác đứng dậy và đến từng người một, ân cần và nhẹ nhàng đặp thêm chăn cho họ. Bác Hồ quan tâm và yêu thương từng thành viên trong bộ đội như một người Cha đối với con cái của mình. Bất ngờ, một chiến sĩ thức giấc và thấy Bác Hồ vẫn chưa ngủ, anh hỏi một cách nhỏ nhẹ: “Bác ơi, sao bây giờ Bác vẫn chưa ngủ, ngoài trời vẫn mưa, Bác có lạnh không?”
Giọng Bác ấm áp, hiền từ nói: “Chú cứ việc ngủ ngon, ngày mai còn đi đánh giặc, chú không phải lo đâu!”.
Anh nhỏ nhẻ: “Vâng ạ, nhưng trong lòng vẫn bồn chồn”.
Được bên Bác, anh đội viên cảm nhận tình yêu thương bao la, vô bờ bến, vượt xa hơn cả ngọn lửa ấm áp. Cuộc chiến vẫn còn dài, còn nhiều khó khăn và khắc nghiệt, con đường trước mắt đầy hiểm nguy, đầy gian truân và khắc nghiệt. Nhưng Bác Hồ vẫn không thể nào tìm được giấc ngủ ấy ở đâu. Cuộc kháng chiến còn trước mắt, và vì vậy, Bác không thể tìm được giấc ngủ.
Khi con gà đã gáy ba tiếng, rừng khuya trở nên tối thăm, vắng vẻ, im lặng, tĩnh lặng. Tuy vậy, Bác Hồ vẫn chưa nghỉ ngơi. Sau lần thức dậy thứ ba, một chiến sĩ tỉnh giấc hoảng hốt khi thấy Bác Hồ vẫn chưa ngủ. Người vẫn ngồi yên ổn, vẻ mặt trầm tư, chòm râu nguyên vẹn và kiên định. Anh đội viên lo lắng và nài nỉ mời Bác đi nghỉ: “Bác ơi, mời Bác nghỉ đi, trời sắp sáng rồi.”
Lần này, Bác Hồ lập tức chia sẻ tâm tình của mình, rằng nếu Bác nghỉ, Bác sẽ không an lòng, Bác lo lắng cho nhân dân, cho đồng đội của mình, lo lắng cho cuộc sống khó khăn của họ. Bác lo lắng cho đoàn nhân công phải ngủ ngoài trời, không đủ chăn, không đủ áo, và bị ướt sũng. Bác chỉ mong rằng trời sẽ sớm mở sáng để giúp họ tránh khỏi cái lạnh lẽo. Giọng nói của Bác tràn đầy tình cảm và xót xa.
Anh đội viên cảm động, và anh quyết định thức cùng Bác. Ngoài kia, trời sắp sáng, bếp lửa cũng sắp tắt. Vậy là cả một đêm trôi qua, và Bác Hồ vẫn không thể nào tìm được giấc ngủ.
Tấm lòng bao la, mênh mông của Bác Hồ không giới hạn, rộng lớn như biển cả bao trùm mọi sự. Suốt đời, Bác vì dân, vì nước, và hy sinh tất cả, chỉ để quên mình. Chúng ta yêu quý và tôn trọng Bác Hồ – vị người cha già, kính yêu của dân tộc.
Đêm nay chỉ là một trong hàng vô số đêm mà Bác Hồ không thể nào tìm được giấc ngủ, và đối với Bác, đó chỉ là một phần của cuộc sống thường ngày.
Tác giả Minh Huệ đã viết bài thơ Ðêm nay Bác không ngủ như thế nào?
Nhà thơ Minh Huệ tên thật là Nguyễn Ðức Thai, sinh năm 1927 tại phường Bến Thủy, TP Vinh sôi sục phong trào công nhân dưới sự lãnh đạo của Ðảng CS từ những năm 1930. Tiếng trống, tiếng loa, tiếng những bước chân rầm rập tiến về phía cuộc đời mới bất chấp súng gươm đã vọng vào lòng cậu bé một tinh thần cách mạng, một niềm tin về sức mạnh của nhân dân không gì lay chuyển nổi. Ðó cũng là một trong những lý do mà Minh Huệ sớm tham gia Tổng khởi nghĩa giành chính quyền Nghệ An và trọn đời theo cách mạng, theo kháng chiến.
Trên thực tế, trong văn học Việt Nam hiện đại có một đề tài lớn, có nhiều thành tựu, đó là viết về lãnh tụ, mà chủ yếu là viết về Bác Hồ.
Nguyễn Ái Quốc, với những hoạt động mới mẻ của mình ở nước ngoài, từng là thần tượng của lớp thanh niên trí thức yêu nước và cách mạng. Khi tìm được con đường đúng đắn để giải phóng dân tộc, Bác về nước và cùng T.Ư Ðảng chèo lái con thuyền cách mạng vượt mọi phong ba, làm cho cuộc kháng chiến của nhân dân ta trở nên cuộc kháng chiến thần thánh. Ở Bác, hội tụ được tất cả những gì tiến bộ của thế giới, của thời đại mới và bền chắc cội rễ tinh hoa của dân tộc. Bác là một lãnh tụ kiểu mới của giai cấp vô sản, nhưng không chỉ có thế. Bác là lãnh tụ duy nhất, một phong cách duy nhất Hồ Chí Minh. Người đi ra từ nhân dân và đến với nhân dân. Viết về Bác, vì vậy không chỉ là viết về một con người cụ thể, một sự ngợi ca lãnh tụ theo lẽ thường, mà là viết về một vẻ đẹp đã được hun đúc, về một nguồn sáng, nguồn sức mạnh tinh thần có tính vĩnh cửu…
Có những họa sĩ, nhạc sĩ, những nhà thơ suốt đời chỉ viết về Bác Hồ là chủ yếu. Nhà thơ Minh Huệ là một người như vậy. Không những để đạt tới một giá trị nào đó về mặt nghệ thuật mà cái chính là họ tìm thấy trong công việc ấy một hạnh phúc, một cứu rỗi. Minh Huệ sau này viết :
Giàu sang văn hóa, giàu nhân ái
Lộng lẫy niềm tin lộng đất trời
Yêu Bác làm thơ theo chí Bác
Tâm hồn yên tĩnh giữa trùng khơi
Bác Hồ sống trong lòng dân tộc đến mức ở đâu và lúc nào cũng hiển hiện tư tưởng và tình cảm của Người. Ðúng như một câu ca dao trong kháng chiến Cụ Hồ ở giữa lòng dân; Tuy xa, xa lắm, nhưng gần, gần ghê. Minh Huệ cảm nhận được Bác, viết hay về Bác trong bài Ðêm nay Bác không ngủ khi ông ở Nghệ An và chưa từng được gặp Người.
Ðó là một đêm sông Lam mùa đông năm 1950. Trong một căn nhà gianh gió lùa kẽ liếp, Minh Huệ được một người bạn tên là Chắt, bảo vệ của đồng chí Nguyễn Chí Thanh, kể cho nghe chuyện Bác Hồ đi chiến dịch. Năm ấy, Bác đã 60 tuổi vẫn mặc quân phục, lội suối băng rừng kiểm tra trận địa, trực tiếp chỉ huy chiến dịch. Chuyện đồng chí Chắt kể rất cụ thể những gì đồng chí thấy được như có lúc, đồng chí phục vụ rán thịt gà cho Bác, Bác nhường lại cho thương binh, còn Bác ăn cơm với muối rang mang theo đựng trong ống tre. Có khi chân Bác sưng lên nhưng Bác vẫn không đi ngựa mà nhường cho những đồng chí sức yếu …
Những chuyện cụ thể và cảm động ấy đã làm cho nhà thơ ràn rụa nước mắt. Nửa đêm, Chắt phải lên đường. Trước khi chia tay, Chắt “à” lên một tiếng và thủ thỉ giọng Huế :” Còn một mẩu chuyện ni nữa, mình quên kể với cậu”.
Một đêm, Bác Hồ ghé vào một lán bộ đội giữa rừng. Một đội viên tỉnh giấc thấy có một cụ già Nùng đang tiếp củi vào bếp lửa giữa lán. Bóng ông cụ và ánh lửa như đang tỏa sáng, xua đi bóng tối và cái lạnh lẽo của núi rừng. Anh trùm kín thêm áo trấn thủ lên đầu định ngủ tiếp nhưng linh tính mách bảo anh một điều gì đó. Anh ló đầu ra, căng mắt quan sát và nhận ra Bác Hồ. Anh vùng dậy sung sướng định reo lên nhưng không hiểu sao, anh chỉ lại run run khẽ thốt :
– Bác ơi, sao Bác chưa ngủ ạ ? Thưa Bác, mời Bác đi ngủ…
Bác cười hiền, đầm ấm :
– Ðược, cháu cứ ngủ ngon, Bác sẽ đi ngủ.
Vâng lời Bác, anh đội viên trở về sạp. Nhưng làm sao có thể ngủ được khi được gặp Bác Hồ và Bác Hồ còn thức. Thế là anh lại vùng dậy, nài nỉ mời Bác đi ngủ kẻo trời sắp sáng. Bác lại âu yếm bảo : “Cháu cứ việc ngủ ngon, ngày mai đi đánh giặc. Cháu ngủ ngon là Bác khỏe. Bác không buồn ngủ vì trời lạnh còn nhiều bộ đội và dân công ngủ ngoài rừng”…
Chắt kể đến đây, đứng lặng hồi lâu rồi mới ra đi. Còn Minh Huệ vào nhà không thể nào ngủ được. Bác Hồ thức, không chỉ một đêm trong chiến dịch mà thức cả đời vì hạnh phúc của dân tộc – cái tứ ấy trào lên, bồi hồi. Bác không ngủ đêm nay – Ðêm nay Bác không ngủ – Bác thức vì dân tộc, những câu thơ tự vang lên. Bài thơ xoay quanh một ý chính: Tình yêu thương cao cả của Bác, sự gần gũi, giản dị của lãnh tụ là sức mạnh chiến đấu cho toàn dân. Bài thơ được triển khai theo hướng : Anh đội viên được Bác yêu thương, chăm sóc, như ánh nhìn trìu mến, như đi ém chăn… đến khi ra trận lấy sức mạnh đó làm sức mạnh xung phong, hô vang tên Bác. Bài thơ kết thúc thì gà cũng gáy sáng.
Tâm trạng sung sướng, hồi hộp vì đã làm được “một việc lớn” kéo dài suốt hai tuần liền. Ðến khi tỉnh táo lại thì tác giả nhận ra rằng, niềm hy vọng đã hóa thành ảo ảnh. Tuy có vần điệu, cảm xúc nhưng còn quá tham lam, lộn xộn, trùng lặp, là một ghi chép mà mẩu chuyện này chồng lên mẩu chuyện kia.
Lại một thời gian nữa để đấu tranh “viết hay không viết”. Phải mất năm tháng để “nấu” chín cảm xúc và ý tưởng, thanh lọc được sự cường điệu, lên gân. Năm tháng ấy, trong đầu Minh Huệ chỉ có hình ảnh của Bác và bài thơ dang dở của mình. Rồi lại một đêm ông viết đến hai giờ sáng, kiệt sức, gục đầu vào án thư thiếp ngủ .
Rạng sáng, một người bạn văn là Huy Phương đến chơi, nhìn thấy bài thơ, mừng quá nói là sẽ đem đi in ngay vào tập thơ của chi hội văn nghệ kháng chiến Khu IV của ông Lư (Lưu Trọng Lư).
Không lâu sau, nhà thơ Lưu Trọng Lư gặp Minh Huệ. Ông cầm lấy vai nhà thơ trẻ giật lia lịa, mặt nóng bừng:
– Huệ, Huệ! Bài thơ của mi làm ra lúa gạo rồi!
– Bài mô ?
– Bài “Ðêm nay Bác không ngủ” chứ bài mô. Tau đi làm thuế nông nghiệp, ngâm bài của mi, dân thích lắm. Họ nói: “Cụ Hồ thương ta như rứa, ta phải lo đóng lúa nhiều cho Cụ nuôi quân”…
Bài thơ ngay từ khi mới ra đời đã được phổ biến rộng rãi, đã được cải biên thành chèo để phục vụ kháng chiến, đã được đưa vào sách giáo khoa và phổ nhạc…
Nhà thơ Minh Huệ từng tâm sự: Hầu như toàn bài thơ là lời kể của đồng chí Chắt, được thể hiện trên cơ sở của hình thức vè Nghệ Tĩnh. Có lẽ chính cái chân thật, tự nhiên của câu chuyện, của chính tác giả đã tạo ra sự thành công của bài thơ. Nó được nhân dân tiếp nhận cũng chính nhờ cái chân thật, tự nhiên trong tình cảm của Bác đối với nhân dân, của toàn dân ta đối với Bác Hồ. Nếu có sáng tạo của riêng tôi, là ở khổ kết. Ðể trả lời câu hỏi vì sao Bác không ngủ, tôi đã kể ra không biết bao nhiêu lý do nhưng không có lý do nào ổn thỏa, bao quát. Cuối cùng, tôi có được câu kết thật bất ngờ, như bắt được: “Ðêm nay Bác ngồi đó; Ðêm nay Bác không ngủ; Vì một lẽ thường tình; Bác là Hồ Chí Minh”.
Chỉ cái tên Hồ Chí Minh đã đủ gợi lên tất cả, gói tròn tất cả. Một nhà phê bình đã viết : Cái lẽ “thường tình” ấy là một sự “thần tình”.
***
Trên đây là nội dung bài học Tác giả Minh Huệ là ai? Tiểu sử và sự nghiệp của tác giả Minh Huệ do thầy cô trường THCS Bình Chánh biên soạn và tổng hợp. Hy vọng sẽ giúp các em hiểu rõ nội dung bài học và từ đó hoàn thành tốt bài tập của mình. Đồng thời luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra sắp tới. Chúc các em học tập thật tốt.
Đăng bởi THCS Bình Chánh trong chuyên mục Học tập
